KÖYÜNÜ YAŞAT!

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi yürütücülüğünde Gölpazarı Belediyesi iş birliğiyle uygulanan "Köyünü Yaşat" projesi ile tarihi İpekyolu üzerinde yer alan bir bölgede; kentsel ve kırsal yaşam ile bütünleşik, kültür - sanat çalışmalarına olanak sağlayan ve sürdürülebilirlik ilkelerini gözeten bir şekilde halka hizmet verilmesi amaçlanıyor. Kırsal alanların gelişme problemi hem tarımsal hem de mimari açıdan devam ederken, bu model yeni binaların yapılma ihtiyacına alternatif olarak mevcut kırsal alanların yeniden değerlendirilmesini hedefliyor ve konunun sadece mimari ya da sadece tarımsal çözümlerle değil bütünleşik bir yaklaşımla ele alınması gerektiğine inanıyor.

Kırsal alanlar, tarihten gelen farklı inanç ve yaşam alışkanlıklarını, bulundukları coğrafyadaki iklim verilerini ve yerel yapı malzemelerini kullanma geleneğini birleştiren çok zengin bir yapı çeşitliliğini bünyesinde barındırır. Geçmişin izlerini taşıyan kırsal kültürün mimarlıkla buluşması anlamına gelen bu yapılar, yerleşim dokusunun da en temel öğesidir.

Tarımın sanayileşmesi ve topraktan kopuş; geleneksel bina yapım tekniklerinin gecekondu olgusu ile kentlere sıçrayarak çağdaş malzemeyi kendine uydurması gibi kırsal alanlarda da şehirleşmenin ve kentli olmanın özlemi ile yüzyıllardır süregelen kırsal mimari öğelerin kaybedilmesi… Geleneksel dokuyu tehdit eden başka bir etken de yeni gelişen yolların ve ulaşım imkanlarının kırsal alanların özgün değerleri için risk oluşturması. Hızlı ulaşılma, beraberinde hızlı bozulmayı da getiriyor. Birçok bölge bu tehdit ile geleneksel mimarisini yitirerek yerine geçmişin izlerinden uzak, kimliksiz binalar ile karşı karşıya...

"Köyünü Yaşat", düşünsel olarak çok yönlü faaliyetleri köyün özgün değerlerini bozmadan, kırsal bölgenin verileri kullanılarak bütünleşik ve aynı zamanda kullanışlı kılan bir projeye dönüştürse de, en önemlisi akademik ortamda farklı formasyonlarda çalışan kurum, akademisyenler ve sanatçıları ortak bir paydada bir araya getirme çabası aslında. Günümüzde her uzmanlık alanı kendi çalışmalarını yapsa da, bütünleşik çalışmaların bir kolektif üretim sürecinde uygulandığı örneklerin sayısı gün geçtikçe azalıyor. Proje, bu kapsamda tüm uzmanları ve sanat dallarını bir köy sorunsalında toplayarak birlikteliği tasarım süreçlerinden uygulama aşamalarının sonuna dek yaşamak ve yaşatarak geliştirmeyi hedefliyor.

İçerik olarak bakıldığında en ağır yönünün mimarlık olduğu görülen bu proje kapsamında,  Anadolu'da terk edilmiş ve gün geçtikçe yitirilen özgün sivil mimari örneği olan yapıların yeniden ele alınmasına yönelik modeller geliştiriliyor. Köy evlerinin yıkılıp kırsal doku ile uyumsuz, kimliksiz yeni binaların yapılması yerine mevcut evlerde dönüşümün mümkün olabileceği, bir takım eklemlenmeler ve teknoloji ile de çağdaş ihtiyaçlara cevap veren ve aynı zamanda tarihsel değeri olan bu evlerin geleceğe taşınabileceği fikri modelin temelini oluşturuyor.

Güncel sanat ise projenin bir diğer ayağı… Güncel sanatın kırsalda yaşayan insanlar ile olan bağının zayıf kalması nedeniyle proje kapsamında yalnızca mekansal konfor değil, insanların yaşamlarına dokunacak sanat eserlerinin de bu bağı kuvvetlendirmesi adına sanata önemli düzeyde yer veriliyor. Örnek olarak heykeltıraşlar köy içinde işlevsel bir yorum oluşturmaya çalışarak, eserlerini insanların buluşabileceği, oturup dinlenebileceği küçük köy çeşmesi ve meydancıklar şeklinde düşünüyor.

"Köyünü Yaşat" projesi, Anadolu kırsalı için tasarlanmış bütünleşik ve bölgesel farklılıklara göre değişebilir özellikte olan bir model. İdari yapılar ve üniversite bünyelerindeki akademik teşkilatlanma bakımından bir takım eksiklikleri bulunsa da, Türkiye'nin geneli için uygulanabilecek, bütünleşik ve bölgelere göre değişebilir özellikte bir yönteme ihtiyaç duyulduğunu, bu ihtiyacın karşılanması için gerekli aşamaların neler olabileceği üzerinde başlangıç fikri oluşturabilmeyi ve bir düşünce yaratmayı hedefliyor.

Proje ile ilgilenen tüm katılımcı ve destek sağlayabilecek çözüm ortaklarını bizimle iletişim kurmaya davet ediyor, "Köyünü Yaşat" projesini destekleyen herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz...

Yrd. Doç. Dr. Ümit ARPACIOĞLU

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi