BAKIR MUCİZESİ

Malzeme, tasarım ve mimarlık için önemli bir mesele. Son yıllarda mesleki tartışmaların öncelikli konuları arasında yer aldı. Kullanılan malzemenin doğaya, çevreye verdiği zararın minimum olması ve geri dönüşüm performansı iki önemli kriter olarak öne çıkıyor. COVID-19 süreci bu kriterlere bir yenisi olarak hijyen anlamında avantajlı olup olmaması da eklendi. Bu noktada, bakteri öldürücü özellikleri olduğu bilinen bir malzeme olmasından dolayı bakır yeniden akıllara geldi.

Kimya alanındaki kaynaklarda belirtildiği üzere, “bakır temastan sonraki iki saat içinde hastanede bulaşan enfeksiyonlara neden olan bakteriler de dahil olmak üzere bakterilerin %99,9'undan fazlasını öldürüyor.” Bakırın, bu antimikrobiyal etkisi nedeniyle tıp tarihinde, özellikle yara tedavisinde ve dezenfeksiyon süreçlerinde önemli bir yeri zaten var. Doğal formunda bulunabilen metallerden biri olduğu için de Antik Mısır’dan bu yana kullanılıyor. Mimaride ise, özellikle kamusal yapıların pek çok insan tarafından dokunulan merdiven trabzanı gibi yüzeylerde bakırın ve bakır alaşımları olan bronz ve pirincin kullanımı söz konusu. Daha gündelik hayattaki kullanımlarını düşündüğümüzde ise akla gelen ilk nesnelerden biri, belli kültürlerde bir grup insanın aynı anda farklı çeşitlerde yemekleri yerken kullandıkları bakır tepsiler ve su kapları.

Salgın süreci nedeniyle pek çok ürünün hijyen hassasiyetiyle nasıl daha farklı üretilebileceğine dair fikirlerin ve yeni tasarımların ortaya atıldığı bu günlerde, bakırın kapı kolu gibi tamamlayıcı yüzeylerde veya maske gibi hayatımıza yeni giren gündelik malzemelerde ne şekilde kullanılabileceğine dair farklı fikirler ortaya atılıyor. Bunlar arasında satışa sunulanlar bile var. Giyim markası Vollebak’ın bakırdan ürettiği ve “Full Metal Jacket” adını verdiği mont hayli yüksek bir fiyatla satışa sunuldu. Marka temsilcilerine göre kullanıcıları bakterilerden koruma özelliği bu adımdan sonra hızla giyim endüstrisinin içine girecek.

Gündelik yaşamın ve sosyal hayatın küresel anlamda yavaş ve kontrollü olarak normale dönmeye başladığı süreçte kişisel koruma için zorunlu hale gelen maskelerde bakır ve benzeri malzemelerin nasıl kullanılabileceği üzerine ise biliminsanları çalışmalara başladı. Purdue Üniversitesi mühendisleri, bakır yüzeylerin bakteri öldürme özelliğini etkili bir şekilde arttıran ve çok daha kısa bir sürede bakterinin yok olmasını sağlayan tek adımlı bir lazer-tekstür tekniği geliştirdiklerini açıkladılar. 

Bakır geri dönüşüm anlamında da enteresan bir malzeme. 5.İstanbul Tasarım Bienali küratörü Mariana Pestana’nın geçtiğimiz günlerde instagram hesabında yer verdiği gibi, “tamamen dönüştürülebilir bir malzeme olmasına rağmen, dünya üretiminin yalnızca 1/6’sı dönüşümle geri kazandırılıyor.” Diğer yandan, “mevcut olan yaklaşık 300 milyon tonluk rezervlerin bazılarının ise yalnızca 25 yıl daha sürebileceği tahmin ediliyor.”