KOLEKTİF TASARIM HAREKETİ

Tasarım dünyasının en yeni ve belki de en kritik problemini konuşmak üzere buradayız. Aynı zamanda inovasyonla el ele veren mücadele sürecini... Bildiniz; COVID-19 pandemisi.

Kritik diyoruz çünkü dünyanın dört bir yanında hemen hemen her sektörü bir anda durma noktasına getiren bir pandeminin içindeyiz. İtalyan tasarım devlerinin, fabrikalarının bir an önce açılması için yakın zamanda hükümete yaptığı kolektif çağrıyı hatırlarsınız. Böyle devam ederse, geriye dönüşün 20 ila 30 yıl süreceğini açıkça dile getirip bir manifesto yayınladılar. Peki pandemiyi, tasarım dünyasına kısa bir zaman diliminde kazandırdıkları yönünde değerlendirmek mümkün mü?

Pandemi - toplumsal iyilik ekseninde tasarım.
İklim krizi ve çevresel sorunlar, yakın zamana kadar tasarım dünyasının problemleri arasında ön sıralarda yerini aldı. Belki de yer almak zorunda kaldı demeliyiz. Pasifik Okyanusu'ndaki plastik atıklar 16. İstanbul Bienali'ne 'Yedinci Kıta' temasını verecek kadar altı dolu hale gelirken hava kirliliği nedeniyle dünya çapında yaygın olarak kullanılmaya başlanan maskeler, tasarımcıların ilgilendiği konulardan biri oldu. Ta ki, 2020'yle birlikte tüm dünya gündemini etkisi altına alan COVID-19 pandemisine kadar. Ta ki diyoruz çünkü tasarım ve inovasyon dünyasının bir anda topyekün mücadeleye girdiği önemli bir dönemdeyiz artık. Dev teknoloji şirketlerinden start-up'lara, dünyaca ünlü moda markalarından küçük ölçekli tasarım kolektiflerine ya da mimarlık stüdyolarına uzanan, toplumsal iyilik paydasında üretim yapılan bir dönem. 

Teknoloji devlerinden solunum cihazı (ventilatör) desteği.
Dyson'la başlayalım. 1991 yılında James Dyson tarafından kurulan İngiliz teknoloji devi, artan vakalar nedeniyle solunum cihazı üretimine destek veren şirketlerden biri oldu. İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın NHS-National Health Service'a (Ulusal Sağlık Hizmeti) destek amacıyla görüştüğü şirket, yaklaşık iki hafta içinde CoVent isimli bir solunum cihazı geliştirdi. 

10.000 adet üretilmesi planlanan CoVent, aküyle çalışan portatif bir tasarıma sahip.

New York Belediye Başkanı Bill de Blasio'nun Mart ayında solunum cihazı desteği için görüştüğü Tesla, 2 farklı prototipini ay başında Youtube kanalında paylaştı. Öte yandan General Motors, Ford ve Rolls Royce da, artan vakalar nedeniyle solunum cihazı üretimine girişen otomobil markaları arasında yerini aldı.

Kolektif üretim hareketine 3 boyutlu destek.
Pandemiyle mücadelede artan medikal parça ve araç gereç ihtiyacıyla birlikte, 3 boyutlu yazıcı teknolojisi bir anda gündeme taşındı. İtalya merkezli start-up Isinnova, İtalya'nın COVID-19'dan en çok etkilenen bölgelerden biri olan Lombardiya'daki bir hastane için 3 boyutlu yazıcıyla valf tasarladı. Oksijen maskelerinin solunum cihazlarına bağlanması noktasında kritik rol oynayan valfler, üretim sürecine farklı ekiplerin katılmasıyla birlikte sayıca fazla üretildi ve kullanıldı. 

3 boyutlu yazıcıyla üretilen medikal parçalardan en öne çıkansa şüphesiz yüz siperleri oldu. Dünyanın dört bir yanından mimarlık ofisleri ve tasarım ekipleri, konuyla ilgili olarak kolektif üretime geçti. 

İlk örneğimiz Türkiye'den. Gönüllüler tarafından kurulan 3 Boyutlu Destek, farklı şehirlerden mühendis, yazılımcı ve 3 boyutlu yazıcısı olan firmalarla birlikle ortak bir üretim ağı oluşturarak sağlık çalışanlarının talepleri doğrultusunda 40.000'den fazla yüz siperi üretti, üretmeye de devam ediyor.

3 Boyutlu Destek, sesini ilk olarak Twitter hesabı üzerinden duyurdu. 

İspanya merkezi Nagami Design'sa, üretim mekanının yakınındaki hastaneler için yüz siperi tasarlayan stüdyolardan. 

"Bu, üzerinde çalıştığımız en önemi proje. Ürünü satmak ya da rakiplerle yarışmak gibi bir amacımız asla yok. Hepimiz, dünyayı sağlıklı haline geri döndürmek için çabalıyoruz".

Nagami Design tarafından günde 500 adet üretilen yüz siperleri, kullanılan PETG malzemesi nedeniyle güçlü, dayanıklı ve geri dönüştürülebilir özelliğe sahip.

3 boyutlu yazıcıyla yüz siperi üretimine büyük mimarlık ofisleri de dahil oldu. Bunlardan bazıları; BIG, Handel Architects, Höweler + Yoon, Grimshaw, Kohn Pederson Fox ve Brooks + Scarpa.

Höweler + Yoon kurucu ortağı Eric Höweler, stüdyosunda ürettiği yüz siperini denerken.

Çin merkezli Creality'se, 3 boyutlu yazıcı teknolojisini sağlık çalışanlarının konforu açısından kullananlardan. Gün boyunca yüz maskesi kullanımı nedeniyle kulaklarda oluşan baskıyı yok etmek için bir toka tasarlayan ekip, yaklaşık 7.800 adet tokayı Shenzhen ve Wuhan'daki hastane ve kurumlara bağışladı. 

Tokanın tasarımı, Creality'nin internet sitesinde erişime açık.

Apple, Foster + Partners ve MIT'yse, üretim sürecinde 3 boyutlu yazıcıları kullanmayarak farklı tip yüz siperi tasarlayanlar arasında yer aldı. 

Soldan sağa; Foster + Partners, Apple ve MIT tarafından tasarlanan yüz siperleri.

Kaynak | The Verge, Financial Times, The Guardian, Dezeen