AUTOBAN'IN "DİLEK MAKİNESİ"

Utopia by Design (Tasarımla Ütopya) temasıyla düzenlenen Londra Tasarım Bienali'nin Türkiye sergisini tasarlayan Autoban ekibiyle Dilek Makinesi | The Wish Machine üzerine konuştuk. Konuşmanın ana ekseni, bugün de güncelliğini koruyan daha iyi bir dünya umudunun tasarımdaki yansımaları oluşturdu. 

Ütopya - Dilek Makinesi - Türkiye bağlantısı nedir? Türkiye pavyonunu gezen birisi nasıl bir okuma yapacak?

Thomas More, miras bıraktığı ütopyanın zamanla bu denli değişebileceğini tahayyül bile edemezdi. Küresel ısınma, artan şiddet, savaş ve terör insanların geleceğini tehdit ediyor, yerinden edilmelere ve göçlere neden oluyor. Bu karanlık zamanlarda ütopyalar çok daha belirgin ve önemli hale geliyor. Göç yollarına bakıldığında Avrupa'nın etrafında yeni bir dilek ağacının belirdiğini görüyoruz. Bu ağacın üzerine küçük notlar bağlanmıyor belki, fakat kitlelerin savaştan kaçarak ütopik bir ülkeye doğru göç etmelerinde kendini gösteriyor. Bu, Ütopya'nın, imkansıza ulaşma ümidiyle dileklerini bilinmeyene doğru gönderen bireyin ölçeğinde geliştiği ve tasarlandığı uç bir ütopik tavır olarak görülebilir. "Dilek Makinesi"ni oluştururken harekete geçiren ütopik fikir de, daha iyi bir gelecek tahayyül edebilmek için geçmişe ve şimdiye ait bilinen bütün parametrelerden kopmaktı. İnsanlık için çözümler önermeye ve hayal kurma eylemine dair bu cezbedici yaklaşım, bizi kendi tasarım alanlarımızda düşünmeye sevk eden en büyük esin kaynağıydı. Yolculukları boyunca ziyaretçileri, işte bu yapıcı düşünceye iten ve ümidin özünü korumalarını sağlayan okumaya davet ediyoruz.

Sir Thomas More'un 1516'da yazdığı Ütopya'nın yayımlanışının 500. yıl dönümü. Dolayısıyla "Utopia by Design" (Tasarımla Ütopya) teması altında düzenlenen bienal çağrısını, bugünün tasarım ve mimarlık dünyası bağlamında nasıl ele aldınız?

Londra Tasarım Bienali'nin teması "Utopia by Design | Tasarımla Ütopya" kavram olarak oldukça zorlayıcı bir konuydu bizim için. Ütopya kavramını tasarımla birleştirmek zaten insana sonsuz olasılıklar veriyor. Burada vurgunun Thomas More'un ütopyasına yapılması bir sınır getiriyor ancak bu ağır bir kısıt. 500 yıl önce yaratılmış, olmayan bir dünya üzerinden pozitif anlamda bir öneri ama belki de hiçbir zaman gerçekleşmeyecek bir arayışın konusu. Bu hala, hatta belki geçmişe göre daha fazla geçerli bir arayış. Sadece bizim bulunduğumuz coğrafyada değil, tüm dünyada bir karmaşa var günümüzde ve bu durum bize, birlikte ve doğru bir şekilde yaşamayı öğrenmemiz gerektiğini anlatıyor. Hala bunun yolunu bulamıyoruz... Bu kavramın başına ana başlık olarak tasarımı koyduğumuzda ise farklı noktalara doğru gittik. Çok güncel konulara, mülteci krizine, göç gerçeğine ve mobil hayatlara kadar uzandık ve "bize ait olmayan bir yerle ilgili ne öneririz ve bunu tasarımla nasıl birleştiririz" diye düşündük. Bu süreç biraz konuya girmek, derinlemesine hissetmek ve farklı açılardan düşünmek için iyi bir dönem oldu. Bizim stüdyo için de, tasarım disiplini açısından böyle bir kavram üzerine düşündüğümüz besleyici bir dönem oldu ve zihinlerimizi başka bir noktaya doğru götürdü.

Dilek Makinesi, kültürel bir gelenek olan dilek ağacından ilham alıyor. Böyle bir olgunun içeriğini biçimsel olarak ve malzeme açısından nasıl ele aldınız?

Türkiye sergisinde yer alacak enstalasyon, yansımalı bir mekanda, nefes alıp verir gibi hava basıncıyla çalışan pnömatik bir sistem görünümünde. Ziyaretçiler şeffaf tüplerden yapılma altıgen tünelin içinden geçmeye davet ediliyor ve tünelin sonunda bulunan kapaktan umutlarını, geleceklerini, ütopyalarını ve dileklerini yazdıkları kağıtları "Dilek Makinesi"ne yerleştiriyorlar. Notlar tüpler aracılığıyla, ziyaretçilerin görüş alanının dışındaki bir yere, geriye doğru bir yolculuğa çıkıyor. Bir dileğin gerçekleşmesi için bir gölün dibine bozuk para atma veya bir mum yakma eyleminde olduğu gibi, seslenilen o nihai yer de gizemini koruyor.