KENTİN 'OYUN'LU HALİ

Bu yılın, kentliler olarak hepimize en 'iyi' gelen projelerinden biri 'Şehirde Oyun'du bana göre. Kenti sunulu bilgilerle, çoğu zaman ezbere yaşadığımız bir gerçek. Kente dair olmasını arzu ettiklerimizle, gerçekler arasındaki mesafeyse pek çok sosyal, ekonomik, toplumsal ve politik nedene bağlı olarak gittikçe açılıyor. Bu durum kentlilerin dezavantajlı olarak tanımlanan kesimi için daha farklı bir boyutta yaşanıyor elbette. Dezavantajlı insanların kapsamı oldukça geniş olmakla birlikte, çoğunlukla bu tanıma bebekleri ve çocukları katmak akla gelmiyor olabilir. Bebeklerle ve çocuklarla ilgili genellikle doğru kabul ettiklerimize göre hareket ediyoruz, ki kabullerin pek azı dünyayı onların gözünden görerek edindiğimiz bilgi ve deneyimleri içeriyor. Tam da bu nedenle İstanbul95 çok önemli bir proje olarak kent kayıtlarına girdi. 
 
İstanbul95'le ilgili süreç, destekleyici pek çok makale ile birlikte bu yılın Eylül ayında yayınlanan 'İstanbul95 Okumaları: Şehirde Oyun' isimli kitapta yer alıyor. 2016 yılında çalışmaları başlayan İstanbul95, Urban95’ın İstanbul ayağı. Urban95'se, 'sosyal ve ekonomik olarak dezavantajlı 0-3 yaş arası çocukların gelişimi konusunda toplumsal çalışmalar yürüten Bernard Van Leer Vakfı’nın, çocukların yaşamlarını şekillendiren ortam ve fırsatlarda kalıcı değişiklikler yaratmak üzere dünyanın farklı şehirlerinde hayata geçirdikleri bir girişim'.  
 
Yayının, Selva Gürdoğan ve Pelin Derviş tarafından yazılan sunuş metninde aktarıldığı üzere, İstanbul95 programı kapsamındaki çok aşamalı sürecin ilk ayağı, şehrin yöneticilerine, şehir plancılara, mimarlara, tasarımcılara ve girişimcilere, 'Kenti 95 santimden, yani üç yaşındaki sağlıklı bir çocuğun boyundan görseydiniz, neyi değiştirirdiniz' sorusunu yöneltmek ve bunun yöntemleri üzerine tartışmak. Bu soru aslında kentte yaşayan herkes için çok çarpıcı, çoğunlukla düşünülmemiş olan ve üzerine düşünüldüğü zaman hayal edebileceğimizden daha anlamlı değişimlere neden olabilecek bir soru. 2018 yılının başında pilot olarak uygulanmaya başlanan program kapsamında, bu soruyla başlayan süreç, sahada yapılan çalışmalarla devam ediyor. Bu çalışmalar, dört ilçe belediyesinde toplam 480 dezavantajlı aileye doğum sonrası, beslenme, 0-3 yaş arası beyin gelişimi, aile-çocuk ilişkisi gibi konularda rehberlik verilmesiyle ve bu yaş aralığındaki çocuklar ve aileleri için oyun alanlarının tasarlanmasıyla birlikte, destek programlardan oluşuyor. 
 
Tüm bu sürecin, konuya dair destekleyici ve şehirdeki oyun alanları üzerine olan metinlerle birlikte derlendiği İstanbul95 Okumaları: Şehirde Oyun isimli kitapsa, sahada yürütülen tasarım çalışmalarına, oyun etkinliklerine ve bu konuyla ilgilenenlere destek olmak ve ilham vermek üzere hazırlandı. Kitapta yer alan metinler, çocuk ve oyun kavramlarına, bu kavramların değişimine ve bu değişimin şehirlere ve tasarıma nasıl yansıdığına dair bir okuma sunuyor. Tanımı ve kapsamı sürekli tartışılmakta olan oyun kavramının çocuklar, yetişkinler, özgürlük, yaratıcılık ve yaşamın kendisi üzerindeki etkisi bilinmekle birlikte, bununla ilgili yapılan çalışmaların bir çoğunu hala çok tartışmalı ve sorunlu olarak nitelendirmek yanlış olmaz. Özellikle alan şehirse. Yine sunuş metninde belirtildiği üzere, 'endüstrileşme ve kentleşmeyle başlayan süreçte oyun alanlarını savunanların olduğu gibi, onlara kesinkes karşı olanların da derdi kentlerin çocuğu görmemesi ve oyuna yeteri kadar imkan sağlamaması. Oyunu tanımlamak, çocuğu, özgürlüğü, yaratıcılığı tanımlamak gibi zor'.
 
İstanbul95 Okumaları: Şehirde Oyun işte tam da bu zor alanda, ezberden yapılan okumaların ve tespitlerin aksine, giderek, görerek, birlikte olarak, birlikte yaşamaya çalışarak, dinleyerek, anlayarak, paylaşarak gelişen bir sürece dair bir anlatım sunuyor. 
 
İstanbul95 Okumaları: Şehirde Oyun
 
Yayıncı: Superpool
Editörler: Pelin Derviş-Selva Gürdoğan
Yayına Hazırlayan: Pelin Derviş
Çeviri: Melahat  Behlil
Son Okuma: Ege Sevinçli
Grafik Tasarım: Gökçe Genç-Erman Yılmaz (INFORMALPROJECT.CO)
Birinci Baskı: İstanbul, Eylül 2019
Renk Ayrımı, Baskı ve Cilt: A4 Ofset Matbaacılık