ÇATI BAHÇELERİ; KENTİN VAHALARI

MVRDV tarafından tasarlanan ve dünyanın kamusal erişime tümüyle açık olan ilk sanat eseri deposu Depot Boijmans Van Beuningen (Rotterdam) projesi, pek çok işlevsel alanın yanı sıra, kapsamında yer alan ‘çatı bahçesi’yle dikkat çekiyor. Dünyanın pek çok kentinde, farklı amaçlara hizmet eden çeşitli ölçeklerdeki çatı bahçeleri, bulundukları kent için ferahlatıcı kamusal alanlar olarak görülebilir. Bu elbette erişilebilirliklerine ve nasıl bir bağlamda kamuya sunulduklarına bağlı.

Eylül 2021’de açılması planlanan, MVRDV’nin Depot Boijmans Van Beuningen projesi, Rotterdam’ın merkezinde yer alan Museumpark’ın içinde konumlanıyor. Yapının inşa amacı, müze dünyasının perde arkasına dair bir seyir sunmak ve mevcut koleksiyonu halka açmak. 15.000 yüzeyi olan bu yansıtıcı yuvarlak hacim bu amaçla ilişki kurması bağlamında hayli anlamlı görünüyor. MVRDV tarafından özel olarak tasarlanan, 1.664 aynalı panele bölünmüş 6.609 metrekare camdan oluşan bu ikonik yansıtıcı cephe, binada daha önce görünmeyen tüm bu eserleri görünür kılıyor. Tamamlandığında Depot ziyaretçileri kendilerini adeta bir müzenin sahne arkasında bulacakları gibi, çok insanın merak ettiği sanat eserlerinin bakımları ve korunmaları ile ilgili süreçleri de görebilecekler. Bu anlamda tasarım tam olarak amaca hizmet ediyor.

Çok büyük ölçekte depo alanı ve sergileme salonlarıyla birlikte yapıda bir de ‘çatı bahçesi’ bulunuyor. 35 metre yükseklikte ve yapının altıncı katında olan bu alana dikilecek olan 75 adet gövdeli huş ağacı, üç yıl önce özel bir ağaç fidanlığında yetiştirilmeye başlanmış. Yapının tasarımında ve inşa prensiplerinde ‘sürdürülebilirlik’ önemli bir kriter. Bu nedenle pek çok alanda enerji ve su kullanımını azaltan ve yeniden kullanımı mümkün kılan sistemler kullanılmış. ‘Çatı bahçesi’ de bu hassasiyetin gözetildiği alanlardan biri. Yeşil çatıda birleştirilen yapının su deposunun, kaçakları minimuma indirmesi hedeflenirken, toplanan su bölgede bulunan ve havzasına dönüştürülecek olan gölete yönlendirilecek.

Depot Boijmans Van Beuningen’in yanı sıra MVRDV’nin projeleri arasında yer alan ve kapsamında yine benzer şekilde bir ‘çatı bahçesi’ barındıran projelerinden bir diğeri Çin’in Shenzhen kentinde bulunuyor. Bu yılın başında MVRDV, kentteki kullanılmayan beton bir binayı, ortak çalışma alanları sunan bir firmanın ofislerini konumlamak ve bir çatı bahçesi yaratmak için yenilemeyi planladıklarını duyurmuştu. MVRDV’nin projedeki öncelikli planı, eski fabrikayı yıkmak yerine, ortaya çıkan beton çerçeveyi restore ederek geçmişini korumak, çatıda ‘The Green House’ adlı bir bahçe yaratmak ve en alttan bu çatıya erişimi sağlayacak büyük bir ana merdiven eklemlemek olmuş. Pek çok yeniliğin yanı sıra, If Factory projesinin en önemli özelliklerinden biri bu çatı bahçesi. Bir labirent gibi düzenlenmiş olan, yeşillikler ve bambu kaplı bu bahçenin içinde ziyaretçilerin etkinlikler için kullanabilecekleri veya dinlenebilecekleri odalar olması da istenmiş. Shenzhen kentinde çeşitli restorasyon ve yenileme projeleri gerçekleştiren Vanke firması ile MVRDV’nin işbirliği yaptığı projelerden bir diğeri olan ‘Shenzhen Terraces’ projesinde de binaların çatısında bulunan teraslar, bir yandan çeşitli işlevlere hizmet ederken, bir yandan da iç mekanlarda iklim tampon oluşturan bitki ve su havzaları için alan yaratılmasını sağlayacak.

Shenzhen çatı bahçeleri anlamında gittikçe artan bir potansiyele sahip gibi görünüyor. Zira geçtiğimiz ay duyurulan bir diğer çatı bahçesi projesi de yine bu kentte yer alıyor. Shenzhen Çocuk Hastanesi ile Bilim ve Eğitim Binası (Children’s Hospital and Science and Education Building) için B+H Architects tarafından East China Architectural Design & Research Institute (ECADI) ile işbirliğiyle geliştirilen ve uluslararası proje yarışmasını kazanan tasarımda, hastanede tedavi gören çocuklara en iyi imkanların sunulmasının yanı sıra, ‘yeni bir ev’ yaratılması istenmiş. Bu amaçla tasarım ekibinin projedeki vizyonu, yalnızca çevredeki doğal peyzajla tam olarak etkileşime girilmesini sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda zemin kattan çatı bahçelerine kadar binanın içinde ve çevresinde benzersiz bir mikro manzara oluşması olmuş. Bu doğrultudaki temel fikirlerden biri de, iyileşme sürecinde hastalara ve ailelerine keyifli bir nefes aralığı yaratacak olan dikey bir bahçe olarak tasarlanmış.