Çin Toplu Konutları

Çin’deki toplu konut bloklarının ürkütücü yoğunluktaki fotoğraflarını hemen herkes görmüştür. İlk bakışta insanların böyle yerlerde nasıl yaşamak isteyeceği sorgulanır ve mimarların daha insani konutlar tasarlaması gerektiği öne sürülür. Peki mimarların elinden bir şey gelir mi gerçekten? Son Venedik Mimarlık Bienali’nde Çin pavyonunun tartışmaya açtığı konulardan biri de Çin’in hızlı kentleşmesinin sonucu olan bu süper yoğun kentlerdi. Hızlı kentleşme derken aklımıza Türkiye’nin 80’lere kadar yaşadığı köyden kente göç olgusunu ya da Batı ülkelerinin sanayi devrimi sonucu kentleşmesini getirirsek yanılırız. İnternet alemindeki “If you think you are good at something, there's an Asian on YouTube better than you. You have to be realistic.” deyişini hatırlatarak Çin’in bizim yaşadığımız herhangi bir şeyin, çok farklı boyutlarda yaşandığı başka bir gezegen olduğunu belirtelim. Çin’in nüfusu malum. Çoğunluğu kırda yaşayan nüfus, 80’lerdeki ekonomik dönüşümün ardından hızla kentlere akmaya başlıyor ve son otuz yılda üç yüz milyon yeni kentli ortaya çıkıyor. Bu da yılda bir milyon kişilik konut açığı doğuruyor. Dahası bu trendin en az yirmi yıl azalması beklenmiyor. Bienaldeki Çin pavyonunu hazırlayan TCA Think Tank ekibi, bu süreçteki konut yapım mekanizmasının devlet - özel yatırımcı işbirliği ile “minimum süre, minimum fiyat, maksimum metrekare” saikiyle işletildiğini ortaya koyuyor. Bu durumda mimarın rolü yapılmış olanları tekrarlamaktan öteye gidemiyor. Mimar Qi Xin esprili bir dille kendisini şöyle savunuyor: “Biz sadece kısa bir insan ömrü süresince inşa ederiz; yaptıklarımız kolayca yok olabilir. Çin kültürü için kalıcılık ve ruh önemlidir. Uzman değilseniz arasında bin yıllar olan geleneksel Çin yapılarını birbirinden ayırt edemezsiniz. Batılılar Çinlileri kopyalar yaptığı için eleştiriyor ama bu zaten bizim binlerce yıldır yaptığımız şey. Burada esas olan atalarımızdan gelen kurala saygı duymak ve onu aynı şekilde sürdürmektir. Eğer farklı bir şey yaparsak yanlış olur; kopyalarsak, doğru!” Çin’deki durum bizim TOKİ konutlarını biraz olsun sevimli bulmamıza yol açar belki.

Konuk yazar: Mesut Öztürk