İSTANBUL'DA MODERN YAPILAŞMALAR

İstanbul Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan, tarihte birçok farklı imparatorluğa başkentlik ve çeşitli kültürlere ev sahipliği yapmış bir şehir.

Şehrin kuruluşundan günümüze kadar geçen sürede şehirde yer alan meskenler, anıtsal yapılar, yeşil alanlar ve şehrin ulaşım özellikleri; ev sahipliği yaptığı her medeniyete ait dönemde, dönemin karakteristiğini yansıtacak şekilde zenginleşerek günümüz İstanbul topoğrafyasını oluşturmuş. Mekansal katmanların üst üste gelmesiyle gerçekleşen bu gelişme süreci, İstanbul’da mekanın ikinci ve üçüncü boyutlarında kimi zaman çok farklı form ve yüksekliklerle, kimi zaman ise birbirine benzer form ve yüksekliklerle meydana gelmiş; sonuçta İstanbul topoğrafyası sürekliliğini koruyarak gelişmiş ve bugünlere ulaşmıştır. (İstanbul’un Tarihsel Topoğrafyası ve Literatür Değerlendirmesi-Mehmet KARAKUYU, Saadet Tuğçe TEZER, Hatice BALIK)

Günümüzde İstanbul’un geçmişten gelen çeşitliliği halen devam etmekte. Nüfus olarak da yoğun bir şehir olan İstanbul’da şu anda dahi eş zamanlı yüzlerce yapı inşa ediliyor. Bu yazıda İstanbul’da 21. Yüzyıl’da inşa edilmiş birkaç mimari projeyi inceleyeceğiz.

Fatma Ana Cemevi ve Kültür Merkezi

2020 yılında İstanbul Beylikdüzü’nde inşa edilen yapı 9016 Mimarlık ofisi tarafından tasarlandı. Kültür merkezi ve park, projenin ‘sosyal’ bağını oluşturma amacı ile zemin katta, cemevi ise daha mahrem kılınarak üst katta konumlandırılıyor. Mekan deneyimindeki süreklilik bozulmadan, mekanlardaki fonksiyonel ayrım malzeme farklılaşması ile betimleniyor. İç-dış ilişkisini sağlayacak görsellikte doğal taş dokusunun tercih edildiği yapıda, ibadet mekanları ahşap malzeme ile vurgulanıyor.

Fotoğraflar: Yerçekim Mimari Fotoğraf

Silivri Ortaokulu

2019 yılında İstanbul Silivri’de inşa edilen okul yapısı Uygur Mimarlık tarafından tasarlandı. Silivri Ortaokulu 40 derslik kapasiteli yoğun içeriği ile arsada tekil bir kütlenin parçalı yapıya evrilmesi ile tasarlandı. Kütle biçimlenmesi arsadaki kot farkları ile şekillenirken, sosyal açık ve kapalı mekanlara yer vermek için dışarıda bir avlu kurgulandı ve içeride dolaşım alanları sokak biçimlenmesi düşünülerek tasarlandı. Okulun “ilk kamusal mekan” olarak yorumlanması ile eğitimin dersliklerde değil ortak açık-kapalı mekanlarda akılda kalıcı olduğunu savunan tasarım prensibi ile tasarlanan okulda, mekansal kaliteye önem verilmiş ve dolaşım alanları salt ulaşım için değil, ilk sosyal deneyim mekanları olarak kompoze edilmiştir. Doğal ışık kullanımına değer verilmiş, birbirinin tekrarı kat plan şemasındansa merdiven hareketleri ve galeri boşluklarının yer değiştirmesi ile iç kurguda dinamizm sağlanmıştır. Brüt beton, tuğla, ahşap gibi doğal malzeme tercihlerinin doğal ışık ile buluşmasıyla kamusal alanda öğrenci mekan arasında tinsel bir bağ kurulurken, yer yer kullanılan renklerle mekanlar daha tanımlı hale getirilmiştir.

Fotoğraflar: Cemal Emden

Meltem Beach & Rooms

2020 yılında yeniden işlevlendirilen ve tasarlanan yapı theCATWORK  ofisi tarafından tasarlandı. Mevcutta, Avrupa-İstanbul bağlantı yolu ile Marmara Denizi kıyı hattı arasındaki mesafenin daraldığı bir alanda, parsel çeperlerine karşılıklı ve art arda yerleştirilmiş oda birimlerinin, bu iki hattın arasında denize açılan geniş bir iç avlu/koridor oluşturmasıyla şekillenen yapı; zamanla odaların önüne eklemlenen çardaklar ve sert zemin avlu ile desteklenerek son halini almıştır.

Kamp alanı olarak yapımına 1975 yılında inşaatına başlanan, İstanbul Batı Marmara sahillerinin sayfiye alanı olarak yoğun ilgi gördüğü yıllardan bugüne 45 yıllık geçmişi ile, kıyı siluetindeki yerini alan bu yapının bugünün ihtiyaç ve taleplerine uygun hale getirilmesi hususunda, halihazırdaki yerleşim planı ve gabarisiyle, kent-kullanıcı hafızasındaki yerinin korunmasına önem verilmiştir. Bu amaçla bu kütlesel imgeyi oluşturan yapısal elemanlar ana hatlarıyla korunarak yapıda; doluluk-boşluk oranlarına, peyzaja ve fonksiyona/işleyişe bağlı düzenlemeler yapılmıştır.

Fotoğraflar: theCATWORK

Galata Apartmanı

2019 yılında inşa edilen konut yapısı WE’re ofisi tarafından tasarlandı. Son yıllarda turizm ile işlevsel ve yapısal dönüşüm yaşayan bu sokak ağırlıklı olarak 1. dereceden tarihi yapıların bulunduğu bir alandır.Tüm yapı zemin kat ticaret alanı hariç, konut işlevi taşımaktadır ve 2 adet normal 1 adet dubleks daireden oluşmaktadır. Yapı 71 m²’lik görece küçük sayılabilecek bir proje alanına sahiptir. Tarihi dokunun içinde, yakın çevredeki ton ve malzeme kullanımı ile uyumlu fakat karakteristik olarak çağdaş ve özgün bir cephe yaratma yaklaşımı, tasarımın ana çıkış noktasıdır. Bu bağlamda, ara sokakta bulunmasından ötürü kısıtlı gün ışığına sahip bu alanda, maksimum gün ışığı alabilecek ama aynı zamanda bir konut yapısında bulunması gereken mahremiyet ortamını da sağlayabilecek, katmanlı bir cephe tasarımına gidilmiştir. Farklı yoğunlukta ışık geçirimine sahip cam, taş ve metal yüzeyler katmanlı olarak cephede ele alınmıştır. Geçirimli metal ve taş yüzeyler tüm cephe boyunca hareketli paneller halinde ele alınmış ve kullanıcıların gün içindeki değişimine bırakılmıştır. Yapının iç mekân tasarımında ise maksimum kullanıma olanak veren yüzey ve hacimler yaratacak şekilde dingin, sade ve modern bir tasarım amaçlanmıştır. İki farklı renk ve tonun hâkim olduğu iç mekân tasarımı bu yaklaşımla şekillendirilmiştir.

Fotoğraflar: ALTKAT Architectural Photography

Kaan Çorbacı