KENTLER...KULELER

Dünya’da sınırları içinde yer alan meşhur kulelerle anılan kentler var. Bu kulelerin bazıları tarihi ve ortaya çıkış hikayeleri, bazıları iddialı mimarileri, bazılarıysa inanılması zor inşa süreçleriyle ün yapmışlar. İstanbul’un ikonik yapılarından biri olan ve son günlerde tartışma yaratan müdahaleyle yeniden gündeme gelen Galata Kulesi bunlardan biri. Bunun gibi, bulunduğu kentin kimliğinin önemli bir parçası haline gelen 5 kulenin hikayesine baktık.

Elizabeth Kulesi, Londra (İngiltere)

Çoğu insan tarafından Big Ben olarak bilinen, asıl adı Clock Tower / Saat Kulesi olan ancak 2012’de İngiltere Kraliçesi Elizabeth’in tahta çıkışının 60. yılı onuruna parlamentonun aldığı kararla ismi Elizabeth Kulesi olarak değiştirilen kule, Westminster Sarayı’nın yanında yer alıyor. Big Ben ise saat kulesine değil, kulenin içinde bulunan çana verilen isim. Çanın ismi, zaman içerisinde halk tarafından tüm yapıyı belirten bir isme dönüşmüş.

Dünyanın en büyük ikinci dört yüzlü saat kulesi unvanını taşıyan yapı 1288 yılında inşa edilmiş. O dönemin adalet bakanı Ralph Hengham’ın halktan topladığı cezalarla kulenin yapımını finanse ettiği söyleniyor. Ancak 1834 yılında çıkan ve Westminster Sarayı’yla içindekileri yok eden büyük yangın sonrasında, Augustus Pugin tarafından neo-gotik tarzda tasarlanarak yeniden yapılmış. Bu kez inşası 1859’da tamamlanan kule 96 metre uzunluğunda ve zeminden çan kulesine 334 basamakla çıkılabiliyor. Kulenin sonunda bulunan her dört yüzündeki saatler yedi metrelik demir bir çerçeve içinde yer alıyorlar ve üzerlerindeki opal camlar sayesinde renkli cam görüntüsüne sahipler.  

21 Ağustos 2017 tarihinde, kulede asansörün eklenmesini de içeren dört yıllık yenileme çalışmaları başladı. Saat kadranlarını yeniden cilalama ve boyama işlemlerinin de yenileme kapsamında yapılması planlanıyor. Yılbaşı Gecesi ve Kanlı Pazar Gününü Anma gibi birkaç istisna dışında, yenileme 2021'de tamamlanana kadar çanların sessiz kalacağı bildiriliyor.

Pisa Kulesi, Pisa (İtalya)

İtalya’nın kuzeyindeki Pisa kentinde, kent katedralinin çan kulesi olan yapının en önemli özelliği yapımı bittikten sonra yaklaşık dört derecelik bir eğimle güneye doğru yatması. Kulenin yüksekliği, alçak tarafta yerden 55,86 metre, yüksek tarafta ise 56,67 metre. Tabandaki duvarların genişliği 2,44 metre. Kule 296 veya 294 basamaktan oluşuyor; yedinci katın kuzeye bakan merdiveninde iki basamak daha az olduğu kaydedilmiş.

1173’te inşası başlayan kulenin yapımı üç aşama sonucu tamamlanıyor. Yapı,  ağırlığını tam olarak desteklemeyen yumuşak zemin nedeniyle inşaat sırasında eğilmeye başlıyor ve yaklaşık 199 yıl sonra tamamlanmasıyla birlikte bu eğim daha da kötüleşiyor. 1990’da 5,5 dereceye ulaşan eğimle ilgili ’93-2001 yılları arasında iyileştirme çalışmaları yapılarak bu oran 3,97’ye düşürülmüş durumda.

Pisa Kulesi mimarının gerçek kimliği tartışma konusu. Uzun yıllar tasarım, 12. yüzyılda Pisa’nın tanınmış sanatçılarından biri olan Pisano'ya atfedilmiş ve 1820'de kendi adını taşıyan bir döküm parçası bulunmuş. Diğer yandan, 2001 tarihli bir çalışma, yapım zamanı ve diğer eserleriyle yakınlık nedeniyle mimarın Diotisalvi olduğu tahminlerini ortaya atıyor.

Eiffel Kulesi, Paris (Fransa)

Eiffel, 1889 Dünya Fuarı hazırlıkları kapsamında bir kule inşa etme planı doğrultusunda ortaya çıkmış. Champs-de-Mars’ta 125 metre genişliğinde ve 300 metre yüksekliğinde kare tabanlı bir demir kule inşa etme olasılığı üzerine yapılan araştırma sonucu, 107 başvuru arasından seçilen proje, girişimci Gustava Eiffel’in, her ikisi de mühendis olan Maurice Koechkin ve Emile Nouguier'in ve bir mimar olan Stephen Sauvestre'ninki oluyor.

Yapı mühendisler tarafından üst üste ve düzenli aralıklara sahip metal kirişlerle birleştirilme prensibine dayalı. Proje kapsamında "300 metrelik bir yüksekliği aşabilen metal destekler ve direklerin yapımına izin veren yeni bir konfigürasyon için" bir patent kaydettiriliyor. Sonrasında mühendisler projeyi kamuoyu tarafından da beğenilecek bir hale getirmesi için mimar Stephen Sauvestre'yi projenin görünümünü tasarlamak için görevlendiriyorlar.

1887’de yapımı başlayan ve 2 yıl, 2 ay, 5 gün süre sonunda tamamlanarak 1889 Dünya Fuarı’nın girişinde yer alan kule, başta Fransa’nın önde gelen sanatçıları ve kültür çevresi tarafından bir hayli eleştirilse de, sonraki yıllarda kentin simgesi ve dünyada en fazla ziyaret edilen yapılarından biri haline geliyor.

İnşasında 7.300 ton demir kullanılan, 5 asansörlü kulenin tasarımı 18.038 metal parçadan oluşuyor.

Tokyo Kulesi, Tokyo (Japonya)

Radyo Kulesi olarak da bilinen kule, Tokyo kentinin Shiba-koen bölgesinde yer alan bir iletişim ve gözlem kulesi. 1958 yılında inşa edilen, 332,9 metre yüksekliğiyle kentin ikinci en yüksek yapısı olan kule, Eiffel’den ilham almış. Ve hava güvenliği yönetmeliklerine uymak için beyaz ve turuncu renge boyanmış.

Kule bir verici anteni için destek yapısı görevi görüyor. Televizyon yayıncılığı için tasarlanan radyo antenleriyse 1961’de kuruluyor.

Japonya’nın önde gelen medya kuruluşları için sinyallerin yayıldığı kulenin dijital televizyon geçişi 2011 yılında deneniyor. Bir takım problemlerle karşılaşılan süreç 2012’de tamamlanıyor.

Kule her yıl binlerce turistin ziyaretiyle, kentin ilgi gören binalarından biri sayılıyor.

Taşkent Televizyon Kulesi, Taşkent (Özbekistan)

375 metre yüksekliğindeki kulenin 1978’de başlayan inşası, 6 yılın sonunda, 1985’te tamamlanıyor. Televizyon ve radyo sinyallerinin Özbekistan'ın her yerine yayılması amacıyla, yapımına 1971’de karar verilen kule, dikey konsol formuna sahip ve çelikten yapılmış. Mimari tasarımı Terxiev, Tsarucov & Semashko firmasının ürünü.

Yerden 97 metre yükseklikte bir gözlem kulesi olan yapının temel amacı, radyo ve televizyon yayıncılığı olsa da, ayrıca devlet daireleri ve kuruluşlar arasındaki iletişim için kullanılıyor. Aynı zamanda karmaşık bir hidrometeorolojik istasyon olarak hizmet veriyor.