MÜZE GAZHANE AÇILDI

Uzun yıllar Kadıköy ve çevresine havagazı sağlayan, 1892 yılında kurulmuş olan ve 1994 yılına kadar bu işleviyle hizmet etmeyi sürdüren Hasanpaşa Gazhanesi, yaklaşık 30 yıllık bir mücadele ve çalışmanın sonucu olarak geçtiğimiz hafta açıldı. 32 bin metrekarelik yapılar topluluğunu bu sürecinde, Müze Gazhane mimari proje müellifleri Afife Batur, Gülsün Tanyeli, Yıldız Salman, Deniz Aslan ve Feridun Çılı ile birlikte Gazhane Çevre Gönüllülerinin mücadelesinin çok önemli bir yeri var. Pratik ve çok amaçlı kullanıma açık, izleyicilere, ziyaretçilere alan açan, keyifli iç mekân projeleri ise do[x]architecture tarafından gerçekleştirildi.

Açılış kapsamında Hasanpaşa Gazhanesi’ni bugünkü Müze Gazhane’ye getiren yaklaşık 30 yıllık süreç kamuoyu ile paylaşıldı. Anlatımda yer aldığı üzere, ‘Hasanpaşa Gazhanesi ile ilgili 1998-2001 yılları arasında İTÜ tarafından hazırlanan restorasyon dosyası, Koruma Kurulu tarafından 2014'te onaylanmıştı. Proje, önceki İBB yönetimi tarafından 8 Ocak 2014 tarihinde ihale edilmişti. 7 Mart 2014 tarihinde başlayan çalışmaların 2019 yılında tamamlaması planlanmakla birlikte, çalışmalar, çeşitli nedenlerle planlanan zamanda sonuçlandırılamadı. Geçtiğimiz yıllarda yeniden çalışmaların başlatıldığı Hasanpaşa Gazhanesi, 2 yıllık bir çalışmanın ardından “Müze Gazhane” adıyla hizmete açıldı.’

Müze Gazhane’nin açılış program kapsamında, Afife Batur Kütüphanesi Sohbetleri’nin ilki, Dr. Gülsün Tanyeli ve Uğur Tanyeli’nin sunumlarıyla gerçekleşti. ‘Afife Batur’un İstanbul’u başlıklı konuşma etkinliğin odağında, Gazhane’nin bugüne gelmesinde çok büyük bir emeği ve katkıları olan, 2018 yılında aramızdan ayrılan Afife Batur yer alıyordu. Konuşma Gülsün Tanyeli’nin akademik olarak mirasçısı olduğu Batur ile yürüttükleri araştırma ve çalışmalardan, Uğur Tanyeli’nin ise akademik birlikteliklerinden bahsetmeleriyle başladı. Uğur Tanyeli İTÜ’de aynı odayı paylaştıkları 6 yıllık süreyi, ‘akademik hayatının en parıltılı dönemi’ olarak tanımlıyordu. Ardından konuşma Afife Batur’un Türkiye’de akademi ve mimarlık tarihi için önemini bir kez daha ortaya koydu. Bu bağlamda konuşmacılar tarafından sunulduğu üzere önemli başlıklar Batur’un, pek çok alanı mimarlık tarihine açmadaki öncü rolü, sivil toplum ‘kahramanı’ oluşu ve elbette bu kapsamdaki çalışmalarının bir yansıması olarak Hasanpaşa Gazhanesi’nin kurtarılması olarak sayılabilir. Konuşma boyunca çeşitli araştırma ve çalışmaları üzerinden, Batur’un; ‘İstanbul Art Nouveasu’nu keşfeden ve tarih yazımının gündemine alan, Osmanlı mimarlık teknolojisi araştırmalarını başlatan, İstanbul’un 19. yüzyılını mimarlık tarihi bağlamında tarihselleştirmeye ilk girişen, Taşkışla’nın tarihini ilk yazan ve yapı tarihçesine kavuşturan, depremin yapılar üzerindeki hasarı üzerine yaptığı araştırmalarla depremin de mimarlık bağlamındaki tarih yazımını başlatan ve sergi-kitap projeleri ile mimarlığı kamusallaştıran’ biri olduğu, çalışmalarından örneklerle paylaşıldı.

Gazhane yapısı içinde geçmişte, atölye, ambar, su soğutma kulesi, fırın, depo, kırma-eleme ünitesi olan yapılar, sergi alanları, sahneler, kitapçı, kütüphane, müze ve gezi alanları olarak yeniden işlevlendirilmiş durumda. Açılış itibariyle Müze Gazhane’de yer alan sergilerden biri Serkan Taycan’ın Ocak 2022 tarihine kadar görülebilecek olan ‘Kente Doğru’ sergisi. ‘Kente Doğru’, anlatım metninde yer verildiği üzere, ‘kentleşme, taşranın ve kentin dönüşümü ile ekoloji konularını odağıma alıyor.’ Fotoğraf, yürüme, haritalama pratiklerini araştırmanın yöntemleri olarak kullanan Taycan’ın sergi kapsamındaki çalışmaları 2007 yılında başlamış ve halen sürüyor. Sergi, ‘Habitat 2007-2009’, ‘Kabuk 2010-2012’, ‘Agora 2014-2015’ ve ‘İki Deniz Arası 2013-  ‘ olmak üzere 4 bölümden oluşuyor. İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı tarafından koordinasyonu yürütülen, danışmanlığını Pelin Derviş’in yaptığı ‘Kente Doğru’nun sergileme tasarımı Superpool, grafik tasarımı Informal Project tarafından gerçekleştirilmiş. Araştırma ise Eda Özel’e ait.

Müze Gazhane’deki bir diğer sergi, küratörlüğünü İzzeddin Çalışlar’ın gerçekleştirdiği ‘Çizerini Yaşatan Çizgiler / Türk Karikatür Ustaları Özgür Eser Seçkisi’. Seçkide, yüzyıl dönümündeki ilk nesil örneklerden, yakın geçmişe kadar çok geniş bir kapsam yer alıyor ve aralarında mesleğin öncüleriyle birlikte takip eden kuşaklardan 80 çizerin 170 karikatürü sergileniyor. Aydağ Saydut’un danışmanlığındaki seçkinin sergi tasarımı Dilara Tekin Gezginti ve Sena Yıldız Akgül’e, grafik tasarım ise Oya Çitçi’ye ait. Müze Gazhane’de yer alan Bilim Müzesi ve İklim Müzesi ise özellikle çocukların fazlasıyla ilgisini çekecek gibi görünüyor.