SÜRDÜRÜLEBİLİR TASARIMLAR

Sanayi Devrimi’nden bu yana günlük enerji tüketimi hızlı bir şekilde arttı. Bununla birlikte tüketim artışı da ivmeli bir hızla devam etmekte. Enerji tüketimindeki bu yükseliş ekonomiden çevresel sorunlara kadar birçok zararı beraberinde getirirken daha etkin kullanım yöntemleri gündeme geliyor.

Sürdürülebilir çözümlerin arandığı en önemli sektörlerden biri de hiç şüphesiz ki yapı sektörü. Binalarda tüketilen toplam enerjinin büyük bir kısmını kullanıcı konforunu sağlayan ısıtma, soğutma, havalandırma ve aydınlatma eylemleri oluşturuyor.

Enerji kaynaklarını ve doğal döngüleri tüketmeyen metodlar pek çok alanda olduğu gibi mimarlık alanında da mevcut. Yapıların oldukça fazla enerji tüketen nesneler olduğunu düşünürsek sürdürülebilir bir mimarlık enerji verimliliği açısından oldukça faydalı.

Çevreyle ve insanla ilişkisini sağlıklı bir şekilde sürdüren, yere ve yöreye özgü tasarımlar 80’li yılların başından beri sürdürülebilir mimarlığın en önemli bileşenlerinden biri oldu. İklimsel veriler, malzeme kullanımı, yerel işçilik gibi koşullara ve kullanıcısına bağlı stratejilerin yanı sıra son zamanlarda sıkça duymaya başladığımız Net Zero House ve Passive House konseptleri oldukça revaçta. Enerji modelleme yazılımları ile gelen bu tasarımlar gelenekselden ilhamla, ileri teknolojiyi kullanarak alternatif yaşam alanları oluşturuyorlar.

Net Zero House; yıl boyunca en az tükettiği kadar enerjiyi, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak üretebilen binalara denir. Passive House; az miktarda enerji ile ısıtma ve soğutma yaparak kullanıcı konforunu maksimum düzeyde tutuyor.

Sürdürülebilir mimarlığı birkaç mimari proje eşliğinde inceleyelim.

Saltbox Passive House

Kanada’da 2020 yılında inşa edilen Saltbox Passive House, Atelier l’Abri tarafından tasarlandı. Passive House ve LEED Platinum sertifikalı bu ev mevsim ne olursa olsun sakinlerine olağanüstü bir yaşam konforu sunuyor. Yapıyı tasarlayan ekip; enerji verimliliği, konfor ve dayanıklılık ilkelerine büyük önem göstermiş. Yapıda; mekanik havalandırma sistemini, ısı geri kazanımını ve güneş ışınımını en üst düzeye çıkaran bir yönelim ve açıklık tasarımı kullanılmış.

Finally a Court House

Yeni Zelanda’da 2019 yılında inşa edilen Finally a Court House, Spacecraft Architects firması tarafından tasarlandı. Ev avlulu bir plan biçimine sahip ve evdeki tüm odalar, gün ışığı ve doğal havalandırma sağlayan bir orta avluya açılıyor. Pasif güneş ısıtması için kış güneşinin yalıtımlı bir beton levha üzerine girmesine izin veren kuzey yüzü hariç tüm dış duvarlar yüksek oranda yalıtılmış. Evin boş dış yüzleri genellikle ekonomik ve yanmaz fiber-çimento levhalarla kaplanırken, avluya bakan duvarlar yerel kaynaklı işlenmemiş Heart Macrocarpa ile kaplanmış.

DA House

Polonya’da 2017 yılında inşa edilen DA House, Dom Architektow firması tarafından tasarlandı. Ev modüller halinde arsaya hazır olarak taşınarak güneş enerjisini kullanımı açısından araziye en iyi açılarda yerleştirilmiş. Yapı, yenilikçi bir metal ayaklı temel sistemi sayesinde zeminden çıkarılıp ve başka bir yere yeniden yerleştirilebiliyor. Genişletilmiş güney çatı, içerideki mikro iklimi düzenlemeye yardımcı olur ve odayı doğrudan güneş ışığından korur. Ayrıca yapıda sağlıklı ve sertifikalı ahşap ürünlerin kullanımına özen gösterildi.

Amazon Küreleri

2018 yılında NBBJ tarafından teknoloji şirketi Amazon için Seattle’da tasarlanan bu yapı şirketin çalışanları için dinlenme, yeme içme ve etkinlik alanlarından oluşuyor. Yeni Amazon genel merkezinin en önemli parçası olan bu küreler: dünyanın dört bir yanından on binlerce bitki ve ağaç içeren çok katlı, camla çevrili bir yer. Doğaya maruz kalmanın, insanları rahatlattığı ve daha yaratıcı düşünmelerine yardımcı olduğu kanıtlandığından; Amazon Küreleri, Amazon çalışanlarının kendilerini en iyi şekilde hissetmelerine ve çalışmalarına yardımcı olmak için tasarlandı.

Endesa Pavyonu

Barselona’da 2011 yılında inşa edilen Endesa Pavyonu bir araştırma merkezi olarak tasarlandı. Yapının enerji bakımından kendi kendine yetmesi amaçlandı. Yapıda, fotovoltaik kazanıma, güneşten korunmaya, izolasyona, havalandırmaya, aydınlatmaya yanıt veren güneş tuğlası gibi modüler bileşenlerden oluşan bir cephe sistemi mevcut. Aynı parametrik mantık, cephe geometrilerini binanın her noktası için belirli çevresel gereksinimlere uyarlıyor.

Kaliforniya Bilimler Akademisi

Kaliforniya’da 2008 yılında inşa edilen Bilimler Akademisi Renzo Piano Building Workshop ve Stantec Architecture’ın ortak işi. Yapıda nefes alan geniş bir yeşil çatı mevcut. Yeşil çatının etrafındaki şeffaf gölgeliği oluşturan iki cam panel arasında fotovoltaik hücreler bulunuyor ve bu hücreler müzenin ihtiyacı olan elektriğin %5'inden fazlasını sağlıyorlar.

Toprağın nemi, termal atalet olgusuyla birleşerek müzenin içini önemli ölçüde soğutuyor. Böylece zemin kattaki ortak alanlarda ve cephe boyunca uzanan araştırma ofislerinde klima ihtiyacı ortadan kalkıyor.

Kaan Çorbacı