'COUNTRYSIDE, THE FUTURE' SERGİSİYLE KIRSALA BAKMAK

New York Guggenheim Müzesi’nde gerçekleşen ve Ağustos ayında sona eren ‘Countryside, The Future’ sergisi bir süredir farklı uzmanlık alanlarının dahil olduğu yoğun tartışmaların odağında olan ‘kırsal bölge’ ile, kırsalın değişimi ve taşıdığı potansiyel üzerine kuruluydu. Kent-kırsal ilişkisi ve kırsalın bir kaynak olarak hayatımızdaki yeri pandemi sürecinde de gündemdeydi. Sergi ise, kırsal etrafında dönen çevresel, politik ve sosyoekonomik meselelere mimar Rem Koolhaas ve OMA bünyesinde çeşitli araştırmalar yürüten AMO’nun direktörü Samir Bantal’ın gözünden bakan bir içerik sunuyordu. Küratörlüğünü aynı zamanda müzenin Mimari ve Dijital Girişimler küratörü olan Troy Conrad Therrien’in üstlendiği sergi, 20 Şubat’ta açılmış ve sonrasında salgın etkisiyle bir süre ziyarete kapalı kalmıştı.

'Countryside, The Future' sergisi, AMO ve Koolhaas’ın, Harvard Graduate School of Design öğrencileriyle birlikte ve çeşitli kurumlarla işbirliği içinde yürütülen uzun bir araştırmanın sonucu olarak ortaya çıkmıştı. Bu araştırma, 2007 yılında küresel olarak kent nüfusunun, kırsal alandaki nüfusun önüne geçtiğine dair sunulan veriye dayanıyor. Bu veri önemli çünkü Dünya’nın %98’i hala kentler tarafından işgal edilmemiş alanlardan oluşuyor. Dolayısıyla sergi bu araştırmada yer alan geniş kapsamlı bir bakış üzerinden kısaca ‘kırsal’ olarak tanımlanan ve bağlamına göre uzak ve vahşi olarak da yaklaşılabilen alanda yaşanan radikal değişimlerle ilgili çeşitli çalışmalar sundu. Bu çalışmaların tartıştığı konular arasında geniş ölçekli alanlar için yapılan politik planlama ve müdahaleler, iklim değişikliği, göç, insan ve insan olmayan eko sistemler, yapay ve organik bir arada yaşama koşulları yer aldı.

Kırsal; metropolden daha esnek ve çevik bir alan...

Kentleşme çok uzun zamandır insanlığın temel meselelerinden biri olmakla birlikte, odağımızın kentsel olmayan alanlara kayması gerektiği bir süredir gündemde olan bir konu ve sergi de ortaya konulan bu fikirlere dayanıyor. Serginin ana tezi, ‘mevcut kentsel yaşam biçimimizin, kırsal kesimin benzeri görülmemiş bir ölçekte soyutlanmasını ve otomasyonunu gerektirdiği’ üzerine kurulu. Günümüzde veri depolama, genetik mühendisliği, yapay zeka ve robotik otomasyon, ekolojik koruma alanları için özel arazi satın alımı gibi girişimler pek çok durumda şehirler yerine kırsal alanlarda denenir hale geldi.

Koolhaas tam bu noktada sergi anlatımında, kırsala odaklanan bir araştırma yapma fikrini şu şekilde belirtiyordu; "Geçtiğimiz on yıllarda, enerjimizin çoğunun dünyanın kentsel alanlarına odaklandığını fark ettim. Bu arada kırsal bölge neredeyse tanınmayacak kadar değişti. Bu dönüşümün hikayesi büyük ölçüde anlatılmamıştı". Koolhaas ile birlikte bu araştırmanın ve serginin direktörlüğünü yürüten Samir Bantal ise, bu çalışmayı ‘kırsalın dinamiklerini yeniden keşfetmeyi amaçlayan yeni ve eski fikirlerin bir koleksiyonu’ olarak tarif ederken, kırsala odaklanmanın önemini, ‘kırsal çoğumuzun istikrarlı ve yavaş hareket ettiğini düşündüğü bir yerken, herhangi bir modern metropolden bile fazla çevik ve esnek bir alan’ görüşüyle vurguluyordu.

Serginin çok katmanlı akışı

Çeşitli görüntü, film, arşiv malzemesi, duvar grafikleri, yeniden üretilmiş sanat eserleri ve robotik heykellerin bir karışımından meydana gelen ve dikkate değer miktarda metin ve ses dizisinin bulunduğu serginin içeriği; tarihsel olarak kırsalın ne anlama geldiği, zaman içinde nasıl bir gelişim / değişim gösterdiği, 20. Yüzyılın önemli siyasi figürlerinin bu alandaki müdahalelerinin nasıl bir etki yarattığı, mevcut durumun nasıl olduğu ve olası gelecek senaryoları bağlamında meselenin nasıl şekilleneceği gibi soruları tartışmaya açmayı amaçlıyordu.

Sergi, Beşinci Cadde'deki müze girişinin dışında konumlanan, hava geçirmez şekilde kapatılmış bir endüstriyel yetiştirme kabında, pembe LED ışıklar ve ince ayarlanmış bir mikro iklimlendirme altında yetiştirilen domateslerle başlıyordu. Ayrıca müzenin girişinde, endüstriyel tarımda kullanılan yüksek teknolojili, bir Deutz-Fahr traktör yer alıyordu. Guggenheim Müzesi’nin fiziksel kapasitesini çarpıcı bir şekilde kullanan serginin yapının dışından başlayan ve girişten sonra üst katlara doğru kıvrılan tasarımı, kademeli olarak Çin, Katar, Almanya, Kenya, Rusya, Japonya, ABD ve Hollanda’dan vakaları büyük ölçekli ve dikkat çekici görsel bir anlatımla sunuyordu. 6 kata yayılan içeriğin tema başlıklarıysa; Leisure and Escapism, Political Redesign, (Re-)Population, Nature/Preservation, Cartesianism idi.

Countryside, The Future kitabı

Serginin yanı sıra hazırlanan ve ona eşlik eden Countryside, The Future kitabı da önemli bir okuma sunuyor. Kitap, Fukushima'dan Hollanda'ya, Sibirya'dan Uganda'ya kadar uzanan denemeleri bir araya getiriyor ve uzun zamandır ihmal edildiği görüşü tezi üzerinden kırsalla ve nasıl yaşadığımızla ilişkili her şeyi değiştirmeye yönelik radikal potansiyeli ortaya koyuyor.

Kırsal odağı

Countryside, The Future sergisi ve arka planındaki araştırma, bugün ve gelecekle ilgili önemli veriler ve görüşler içeriyor. Gördüğü ilgi pandemi nedeniyle olumsuz etkilenen projelerden biri olduğunu var saymak yanlış olmaz. Ancak yine de uzun vadeli tartışmalar için önemli bir katkısı olacağı düşünülebilir. Bu araştırmaya ve içeriğe bir kent eleştirisi olarak bakmaktan ziyade, kırsal odağından bakarak okumak daha anlamlı olabilir. Koolhaas’ın altını çizdiği gibi; “Bugüne kadar büyük ölçüde anlatılmamış olan kırsal hikayesini AMO'nun, dünyanın en yoğun şehirlerinden birinde dünyanın en büyük müzelerinden birinde sunması özellikle anlamlı.”