HESAPLAMALI TASARIM VE MİMARLIK

Hesaplamalı tasarım, bir çok meslekte kullanılırken bu yaklaşım 1980’lerde Yapı Bilgi Modellemesi (Building Information Technology) ile mimarlıkta yerini bulmuştur. Hesaplamalı tasarım araçlarının gelişmesiyle, birçok bilim insanı bilgisayar destekli tasarımın, mimaride ne gibi bir rol oynayacağı üzerine çalışmalar yapmaya başlamıştır (Caetano vd., 2019).

The Design Methods (1962) konferansı mimarinin hesaplamalı tasarıma dahil olması sürecinde öncü bir etkinliktir. Automation in Construction (1992), International Journal of Architectural Computing (2003), ve Journal of Building Performance Simul ation (2008) yayınları da hesaplamalı tasarımın mimaride de yer almasını destekleyen bilimsel dergilerdir (Caetano vd., 2019).

Tasarımcıların, tasarım çözümlerini geliştirmek amacıyla bilgisayar destekli tasarım gibi dijital araçları kullanmaya dayalı yaklaşımları, hesaplamalı tasarım tanımlarından bir tanesidir. Bu yaklaşımda hesaplamalı tasarım, dijital tasarım ile eş değer görülmektedir. Fakat hesaplamalı tasarım, dijital ortam olmaksızın da yapılabilmektedir. Hesaplamalı tasarımı sayısal araçları kullanmadan yapabilirken, sayısal araçlar kullanarak farklı tasarım yöntemleri üzerine çalışılabilir. Frei Otto’nun minimal yüzel deneyleri (Otto ve Rasch, 1996), matematiksel hesaplamalar kullanılarak tasarlanmış hesaplamalı tasarım ürünlerine örnek gösterilebilir (Caetano vd., 2019). Diğer hesaplamalı tasarım tanımı ise hesaplamalı tasarımı, dijital tasarım ile eş değer görmek yerine hesaplamalı tasarım sürecinde bilgisayarın  yeteneklerinden yararlanılması gerektiğini öngörmektedir. Örneğin Oxman (2006), hesaplamalı tasarım teriminin, bilgisayarları elektronik çizim tahtaları gibi kullanmak yerine bilgisayarın yapabileceklerinin farkına varmamızı ve tasarım sürecine bütünüyle dahil edilmesini önermektedir. Hesaplamalı tasarım, kullanıcılardan ve çevreden geri beslenerek işleyen ilişkisel bir sistemi öngörmektedir. Hedef, program ya da lokasyon bağlamlarının değişken hallerine adapte olabilen form üretimini gerçekleştirebilmektir (Yıldız, 2010).

Hesaplamalı tasarım, mimarlığı zamanla dönüşen, esnek bir organizasyon olarak görmektedir. Dolayısıyla, değişken yapıda bir süreç tasarımı söz konusudur. Hesaplamalı tasarım, üzerinde beklenti ve varsayımları şekillendirdiğimiz, potansiyelleri bir araya getiren arayüzü oluşturan yöntem olarak tarif edilmektedir (Yıldız, 2010). Bu yöntem içerisinde analiz sürecini, veri girdilerini ve değişkenleri oluşturan hesap sistemini, koşulları, senaryoları ve eylemleri bulunmaktadır.

Mimarları hesaplamalı tasarım ve robotik konusunda eğitmek yapı yapmayı daha sürdürülebilir bir hale getirebilir.

Kaan Çorbacı (Gülberk Aktay’ın katkılarıyla…)