BAB-I KEBİR CANLANDIRMASI

Bab-ı Kebir Canlandırması, KOOP Mimarlık tarafından, 2017’de açılan davetli bir yarışma sonucu geliştirildi. 18 Mart’ta ziyarete açılan Çanakkale Seddülbahir Kalesi Açık Hava Müzesi kapsamında restore edilen Bab-ı Kebir, kalenin tarihi ve günümüz arasında bir köprü kuruyor.

Seddülbahir Kalesi’nin restorasyonu; 1997 yılında başlayan geniş kapsamlı bir akademik araştırma projesi ile 2004 yılından beri devam eden belgeleme, restorasyon, konservasyon projesinin ardından 2015’te başladı. Sonrasında; Bilimsel Danışma Kurulu gözetiminde araştırma, belgeleme, restitüsyon ve restorasyon süreci, kazılar ve restorasyon devam ederken sürekli olarak güncellendi. Bu kapsamda kalenin yeniden işlevlendirilmesi amacıyla 2017’de açılan davetli yarışma sonucu seçilen projenin en önemli adımlarından biri, yıkılmış olan Bab-ı Kebir’in yeniden canlandırılması oldu. KOOP Mimarlık tarafından, restitüsyon odaklı bir restorasyon yaklaşımı yerine soyut bir tamamlama önerisi geliştirildi.

Yok olmuş çok büyük bir kütlenin benzer malzemelerle rekonstrüksiyonu hem günümüze ulaşan kalıntıların büyük oranda yok olmasına sebep olacaktı, hem de yeterince bilgi ve belgeye sahip olmadığımız detayların yorumlanmasında hata yapma ihtimalini artıracaktı. Bu sebeple Bab-ı Kebir’in ve bulunduğu ana duvar hattının silüetini hissettirecek çağdaş bir canlandırma yapılmasına karar verildi. Kalenin farklı dönemlerdeki durumunu irdeleyen kapsamlı araştırmalar sonucu; kapının yeniden canlandırılmasında kullanılacak yükseklik ve form kararları alındı. Bab-ı Kebir’in genel formunun gösterilebilmesi için kalenin taş duvarlarından hem farklılaşacak hem de çok baskın olmayacak, gerektiğinde de kolayca sökülebilecek bir ahşap strüktür önerildi. Böylece hem Bab-ı Kebir’in yüksekliğinin, anıtsal özelliğinin ve giriş işlevinin canlandırılması hem de çağdaş ek niteliğinin vurgulanması amaçlandı.

Bab-ı Kebir’in bulunduğu Seddülbahir Kalesi, Çanakkale, Eceabat bölgesinde Gelibolu Yarımadası’nın en güney ucunda ve boğaza girişte Ertuğrul Koyu’nun ucunda yer alıyor.

Denizin duvarı anlamına gelen Seddülbahir Kalesi, bir 17.yy Osmanlı kalesi. IV. Mehmet’in annesi, Hatice Turhan Sultan’ın himayesinde 1658 yılında inşaatına başlanmış ve çeşitli kaynaklarda aktarılan bilgiye göre Mimar Mustafa Ağa’nın ekibine yaptırılmış. Fatih Sultan Mehmet döneminde boğazın en dar bölgesinde inşa ettirilen Kilitbahir ve Kale-i Sultaniye’nin boğaz savunması için yetersiz kaldığı düşünüldüğünden, yeni kalelerin yapılması gündeme gelmiş. Venediklilerle Girit adası üzerinde süregelen uzun savaşın yeniden başlaması sebebiyle, karşı kıyıdaki Kumkale ile birlikte Seddülbahir Kalesi ilk savunma hattını oluşturmak amacı ile inşa ettirilmiş.

Seddülbahir Kalesi köşeleri kulelerle desteklenen dörtgen planlı bir yapı. Kalenin beden ve kulelerini oluşturan duvarlar, genel olarak cidarlarda kesme ve kaba yonu taş; çekirdek kısmında moloz taş ve kireç harcı dolgu ile inşa edilmiş. Tahrip olan ve yıllar boyunca müdahale görmeyen duvar kesitleri sayesinde yapı katmanları dışardan gözlenebiliyor.

Kale, yakın tarihimizdeki hafızasıyla da önemli bir yere sahip. I. Dünya Savaşı’nın kilit noktalarından biri olan kalede 3 Kasım 1914’te Çanakkale Muharebeleri’nin ilk şehitleri verildi. Savaşın sonunda kale oldukça haraptı. Anıtsal giriş yapısı, Bab-ı Kebir tamamen yıkılmıştı.

Yüzyıllık bir tarihe sahip olan Seddülbahir Kalesi ve Bab-ı Kebir, bugün, ziyaretçilere geçmişin günümüz çağdaş dünyasıyla harmanlandığı zengin bir deneyim sunuyor.