SAF OLMAYAN METAL, ‘LITHIUM’

11-17 Ocak tarihleri Dünya Enerji Tasarrufu Haftası. İklim krizinden, doğa felaketlerine, sürdürülebilirlikten, tükenen kaynaklara kadar, pek çok tartışmanın odağında ‘enerji’ var. Onsuz yapamıyoruz ve üretmenin akılcı yollarını arıyoruz. Bu tartışmaların odağındaki ‘enerji’, Rotterdam Het Nieuwe Instituut kapsamında gerçekleşen ‘Lithium’ sergisinde farklı bir şekilde ele alınıyor.

Lityum doğada saf halde bulunmayan, gümüşümsü beyaz renkli bir metal element. Dizüstü bilgisayarlara ve elektrikli araçlara enerji sağlıyor, fiziksel ve ruhsal bozuklukların tedavisinde kullanılıyor. 1871’de keşfedilen lityum, hayati bir kaynak olmanın yanı sıra, politik ve ekonomik anlamda da önemli bir element. Mevcut kapitalist ekonominin korunmasında önemli bir rol oynayan lityumun ekosistem ve insan vücudu üzerinde şiddetli bir tüketme etkisi var.

Het Nieuwe Instituut programında yer alan ve adeta bir mineral kaplıcası formatında sunulan ‘Lithium’ sergisi, bu elementin sosyo-politik ve çevresel etkileri üzerine yapılan uzun soluklu bir araştırma projesinin parçası. Ziyaretçilerini günümüz ekonomisinin bedenlerimizi maruz bıraktığı yorgunluk ve canlanma durumlarını yaşamaya davet eden sergide ziyaretçiler, telefonlarını şarj etmek için en yakın prizi aramaya değil, bir dizi lityum tedavisi ile kendilerini şarj etmeye teşvik ediliyor. Sergiyi görmeye gelenlere yorgunluk, canlanma, tazelenme hallerini deneyimleyecekleri çeşitli tedaviler, buhar banyoları ve terapiler arasında bir yolculuk sunuluyor. Ancak asıl soru şu: ‘İnsan vücudunda ve gezegende tükenmeye neden olan şeyleri gözetmeksizin pillerimizi kaç defa daha şarj edebiliriz?’

Sergi metninde belirtildiği gibi, ‘enerjiyi iyileştirme üzerine bitmek bitmeyen arayışımız sorunu daha da kötüleştirebilir’. Bu açıdan serginin lityum üzerinden ortaya attığı sorgulama fırsatı önemli. Sergi, ‘lityum teknolojilerinin ve bu endüstrinin, ekolojik yıkıma yol açan yıkıcı etkilerini, bu endüstri yoluyla yerli halkların mülksüzleştirilmesini ve kitlesel tedavi yoluyla sağlanmaya çalışıldığı iddia edilen sosyal kontrol biçimlerini keşfe çıkıyor’. Bunu yaparken, ‘insan bedeni ve gezegenle ilişkili olarak tükenmişlik ve üretkenlik hakkında daha büyük sorular üzerinden bir tartışma başlatmayı hedefliyor. ‘

Pandemi koşulları nedeniyle 9 Şubat tarihine kadar kapalı olduğunu açıklayan Het Nieuwe Instituut programındaki ‘Lithium’ sergisi bu tarihten itibaren, 11 Nisan 2021’e kadar görülebilecek.