PLASTİK ATIKLARIN HEYBETİ

Dünya çapında üretilen plastik çöp miktarı ve bu çöplerin denizde, doğada ve ekosistemde yarattığı zarar, küresel olarak karşı karşıya olduğumuz en büyük çevre sorunlarından biri. WWF Türkiye’nin 2018 yılında sunduğu ‘Akdeniz'i Plastik Kirliliğinden Kurtarmak Raporu’nun o yılın verilerine göre dünyada yılda 60 milyon ton plastik üretiliyor ve 27 milyon ton plastik atığı oluşuyordu. Raporda ayrıca Türkiye'de günde 144 ton plastik atığın denize karıştığı belirtiliyordu. 

Söz konusu plastik atıklar olduğunda en büyük tehlikelerden biri denizler üzerinde gibi görünüyor. 2019 yılında gerçekleşen 16. İstanbul Bienali’nin başlığı ‘Yedinci Kıta’ da bu konuda dikkat çekiyordu. Popüler bilimdeki adıyla Yedinci Kıta, 3,4 milyon kilometrekare genişliğinde, 7 milyon ton ağırlığındaki bir plastik yığınından meydana geliyordu. Türk Deniz Araştırma Vakfı’nın sunduğu verilere göre de denizler için en büyük tehlike plastik çöpler. Deniz çöplerinin %60 ila %80’inini plastik çöpler oluşturuyor. Okyanus ve denizlerde, yaklaşık 100 ila 150 milyon ton plastik çöpün yüzdüğü tahmin ediliyor. Buna her yıl 6,5 milyon ton daha ekleniyor. Akıntılar bu çöpleri dünyanın her köşesine dağıtıyor. (kaynak: tudav.org)

Ortaya çıkan plastik atık yığınının büyük bir kısmı kentlerde üretildiğini düşünmek yanlış olmaz. Türkiye’de yılda üretilen 31 milyon ton evsel atığın, %12’sinin plastik atıklardan oluştuğu belirtiliyor. ‘Sıfır Atık’ projesi kapsamında şu anda bu atıkların %15’inin geri dönüşümünün yapılabildiği, 2023’e kadar bu seviyenin %35’e yükselmesinin hedeflendiği belirtiliyor. Şehirlerde, üretilen plastik kirliliği miktarını azaltmak ve plastiğin denize, su yollarına karışmasını, doğaya zarar vermesini engellemek için yerel koşullara göre özelleştirilmiş çözümler devreye alınabilir ve alınmalı elbette. Ancak en önemlisi kentte yaşayanların meseleye dahil olması, ki bunun için yaratılacak farkındalıkta en kritik konu, bireylerin çok yüksek oranlara ulaşan atık miktarını görmelerini sağlamak. 

So? Mimarlık ve Fikriyat tarafından geliştirilen 60 seconds projesi, bu farkındalığı sağlayacak olan veriyi gözler önüne serecek bir yerleştirmeden oluşuyor. So? ekibinin paylaşımında belirttiği gibi, ‘…Görünür olduğunda, daha fazla dikkat çekiyor. Fosil yakıtlı bir arabadan çıkan gri dumanı gördüğümüzde elektrikli araçların aciliyetine ikna olmak çok daha kolay’. ’60 seconds’ projesinin amacı da böylesi bir çevresel gerçeği görünür kılmak. Proje kapsamında İstanbul’da 60 saniyede üretilen plastik atık miktarı sergilenecek. Bu sergilemenin tasarım süreci, mevcut atık toplama ve geri dönüşüm alanlarından edinilen veriye dayanıyor. Dolayısıyla yerleştirme, geri dönüştürülebilir plastiklerin meydana getirdiği tepelerden oluşacak. Ziyaretçileri, bu tepelerin arasında gezerken bekleyen asıl çarpıcı veri ise, İstanbul’daki plastik atıkların yalnızca %6’sının dönüştürülebilir olduğu. (kaynak: So? Architecture & Ideas / @so_istanbul)