MİMARLIK KİTAPLARI HIZ KESMİYOR

Yaratıcı alanlarda farklı mecralar üzerinden yeni içerik yöntemleri geliştirile dursun, mimari ve tasarım alanında kitap üretimi azımsanmayacak bir hızla devam ediyor. Büyük ölçekli ve yüksek bütçeli yayınlarıyla öne çıkan Phadion, Taschen, Thames and Hudson, Rizzoli gibi yayınevleri bu yıla da mimarlık ve tasarım alanında çıkardıkları yeni kitaplarla başlamıştı.

Bu kitapların bir kısmı dünyanın çeşitli köşelerinde gerçekleşen konut, otel, iş yeri gibi farklı ölçeklerdeki yapıların tasarım ve üretim süreçlerine odaklanan derleme niteliğindeki yayınlar. Bu yayınlar genelde referans / prestij  kitap kategorisinde yer alıyor. Yayımlanan kitapların bir kısmı da uluslararası anlamda öne çıkan isimlerin yoğunlaştığı belirgin alanlar üzerine oluyor. 2019 yılının Aralık ayında Lars Müller Publishers’dan çıkan “R. Buckminster Fuller-Pattern Thinking” kitabı bu kategoriye örnek olabilir. Fuller ile ilgili yine aynı yayınevinden çıkan başka kitapları da olan Daniel López-Pérez tarafından hazırlanan kitap, kuramcı, mimar, tasarımcı, eğitimci Buckminster Fuller’in tasarım alanında geliştirdiği araştırma, uygulama ve pedagoji modellerini değerlendirmeye alıyor. Kitap, “Fuller’in tasarımın fiziksel ve kavramsal boyutları arasında gidip gelen yorumlama sürecini kayıt altına alıyor”.  Benzer şekilde, dünyanın önde gelen mimarlarından birinin odaklandığı belirgin bir mesele etrafında kurgulanmış bir diğer yayın, Nisan ayında Taschen’dan çıkan “Countryside, A Report” başlıklı yayın. Kitap, Rem Koolhaas ve OMA bünyesindeki araştırma ekibi AMO’nun direktörü Samir Bental tarafından hazırlanan ve Guggenheim Museum’da açılan “Countryside” sergisi kapsamında sunulan bir yayın niteliğinde. Açıldıktan sonra, hayli ses getiren bu sergi ve dolayısıyla sergiye bağlı olarak hazırlanan yayın, aciliyet gerektirdiği halde uzun yıllardır ihmal edilen, dünyanın -hâlâ- %98’ini kaplayan kent dışındaki kırsal alanla ilgili önemli tespitler ortaya koyuyor. Ve insanları, özellikle mimarları bu konuda yeniden düşünmeye davet ediyor. Dünyadaki kırsal alanlar, hiçbirimizin tam olarak farkında olmadığı bir şekilde dönüşüyor ve bu dönüşüm konusunda bilinçli davranmak yaşam tarzımızla ilgili radikal değişiklikler yapma anlamına geliyor. Sergi tam olarak bunu ortaya koyuyor. Kitaptaysa, sergide yer alan sunumun, çok daha detaylı araştırması ve bunun çıktılarına yer veriliyor.

Büyük yayınevlerinin çıkardığı mimarlık üzerine kitapların büyük bir bölümüyse hâlâ monografi niteliğindeki içeriklerden oluşuyor. Bunlar arasında kendisi ve işleri üzerine bir hayli yayın hazırlanmış olan “yıldız” mimarlar olduğu gibi, yenilikçi işleriyle dikkat çeken “genç” mimarlık ofislerini odağına alan kitaplar da var. Bu anlamda yılın ilk iki çeyreğinde öne çıkan kitaplar arasında, yenilenen içeriği ile 1979’dan bugüne tüm işlerinin yer aldığı Zaha Hadid (Taschen), Mies van der Rohe üzerine şimdiye kadar çıkan en klasik ve kesin monografi olma iddiasındaki Mies (Phaidon),  son yirmi yıldır günümüzün aciliyet içeren ve çevresel meselelerini odağına alan Studio Gang (Phaidon) ve Asya’nın önde gelen iç mimarlarından biri olan André Fu (Thames and Hudson) üzerine hazırlanan kitaplar sayılabilir.

Bu yılın ikinci çeyreğinde Rizzoli tarafından yayınlanan önemli monografi çalışmalarından biri de Philip Jodidio ve Süha Özkan tarafından hazırlanan, “Global and Local/New Projects/EAA-Emre Arolat Architecture” kitabı. Otel, müze, fabrika ve çok amaçlı yapılardan oluşan geniş bir kapsamdan oluşan kitabın içeriği, Türkiye, İngiltere, Portekiz ve ABD'de yer alan otuz iki projeye odaklanıyor. Bu projeler arasında uluslararası anlamda ses getiren Sancaklar Camii, inşa sürecinde ortaya çıkan arkeolojik buluntular sonucunda yeni bir tasarım stratejisinin yürütüldüğü Antakya Müze Otel projesi başta olmak üzere, dünyanın pek çok noktasında, farklı kapsam ve ölçeklerde, konut, müze, araştırma merkezi, kütüphane, otel, kültür merkezi gibi çok çeşitli alanlarda hizmet veren projeler yer alıyor.

© Rizzoli / Global and Local/New Projects/EAA-Emre Arolat Architecture

Kitabın en önemli motivasyonlarından biri olarak, “EAA’nın köklerinde modernizmin yapı, ifade ve materyal dürüstlüğünün oluşu, bir yandan da projelerin bağlamla ateşlenmiş olması" gösteriliyor ki, “bu bağlamı oluşturan unsurlar, yeşermelerini sağlayan gelenek ve kültür.” Tam da bu sebeple, kitabın adını oluşturan “Global and Local” ibaresi, içerikte anlam buluyor.