FORMA YALNIZCA FORMA DEĞİLDİR

Futbolun yalnızca futbol olmadığı söylenir hep. Muhtemelen en fazla izleyicisi olan spor dalı olduğu ve sporun kendisi dışında aidiyet ve taraftarlık üzerinden başka türlü politik, toplumsal temsiliyetleri içinde barındırdığı için, sloganından, takım-kent ilişkisine kadar içerdiği pek çok unsur kendine özgü bir hikayeye sahip. Son yıllarda futbol etrafında gelişen bu hikayeler gittikçe daha büyük bir ekonomiyi peşinden sürüklemeye başladı. Her yıl yüzbinlerce, milyonlarca taraftar tarafından satın alınan formalar da bunun bir parçası.

Futbol takımlarının, her sezon giydikleri birbirinden farklı forma koleksiyonları, spor giyim markalarının tasarım ekipleri veya kendi markası olan tasarımcılar tarafından özel olarak tasarlanıp piyasaya sunuluyor. Bu tasarımlar kimi zaman takımların ait olduğu kentlerin geçmişinden, kültüründen etkileniyor ve yerel referenslar gün geçtikçe artıyor. Örneğin geçtiğimiz sezon, Trabzonspor’un özel bir filmle tanıtılan ve ilgi gören forması yöreye özgü 'Keşan' motiflerinin işlendiği özel tasarıma sahipti.

İngiltere’nin Arsenal takımı için Adidas tarafından yapılan son tasarım da benzer şekilde kentin Art Deco geçmişinden ilham alıyor. Tasarımcılar, kulübün 2020/2021 Premier Lig sezonunda, Kadınlar Süper Lig maçlarında ve FA kupası finalinde giyeceği forma için, 1930’ları ve Arsenal’in tarihini incelemişler. Bu yıllar kulüp tarihinde son derece başarılı bir dönem olarak geçiyor. Arsenal 1930/31 sezonunda İngiltere’nin en önemli ligini ilk kez birinci olarak tamamlıyor. Tasarımda kullanılan renklerse, kentin ve kulübün geleneksel kimliğinde olan beyaz ve kırmızı. Formanın ana gövdesindeki doku o dönemden gelen nişanı temsil ediyor. Üzerindeki dokuysa referansını kulübün 1936-1949 arasında kullandığı ve Art Deco arması olarak bilinen stilize ‘A’ harfinden alıyor.

Futbol takımlarının forma tasarımlarının aldığı referanslara geçmiş yıllardan örnekler arasında Manchester City’nin önceki sezon, Puma tarafından tasarlanan formalar da sayılabilir. Formalar ilhamını Manchester’ın 1980-90lardaki meşhur gece kulübü Haçienda’dan almıştı. Puma tasarımcıları, “kentte altını çizecekleri bir hikaye ararken Haçienda’nın ne kadar kuvvetli bir temsiliyeti olduğunu gördüklerini” ve “formadaki siyah, sarı çizgilerin kentin her yerinde karşılarına çıktığını” belirtmişlerdi. Aynı sezon Chelsea ve Borussia Dortmund formaları da yerel referanslar taşıyordu. Chelsea formasının polo gömlek tarzı yakasının arka planında, özellikle Birleşik Krallık’ta varlık gösteren 1960’ların alt kültürü, 'Mod'un etkisi vardı. Borussia Dortmund forma tasarımı ise, bölgenin kömür madenciliğine ve çelik üretimine dayanan tarihine atıfta bulunulurken, bir yıl önce Ruhr Vadisi’nde kapanan son maden anılmak istenmiş. Bu belirgin referansların yanında, son yıllarda LGBTİ desteği için formasında gökkuşağı sembolüne yer veren veya St Pauli, gibi sol kanat desteğini renklerine ve amblemine açık bir şekilde taşıyan takımlar da var.