MoMA PS1’DA YAŞAM YAPILARI

Kurulduğu 1971’den bu yana programında deneysel ve provokatif eserlere yer verme iddiasında olan MoMA PS1, 6 Eylül tarihine kadar, sanatçı Niki de Saint Phalle’e ait ‘Structures for Life’ sergisine ev sahipliği yapıyor. Kurduğu fantastik parklar ve oyun alanlarıyla da tanınan ve ‘50lerden itibaren ‘feminist, performatif ve anıtsal eserler’ yaratmış olan Saint Phalle’in eserlerinin yer aldığı bu sergiyi ‘sembolik, anaerkil bir mimari’ olarak tanımlayanlar var.

Sanatçının önemli, çarpıcı ve kritik sosyal meselelerle ilişkisini ve bu meseleler üzerine çalışırken ortaya koyduğu disiplinler arası yaklaşımı vurgulayan 200’den fazla eseri bir araya toplayan sergi, aynı zamanda Birleşik Devletlerdeki en kapsamlı sergisi olma özelliğini de taşıyor. Serginin ismi ise, ‘dünyayı yaşamanın yeni yollarını tasavvur ettiği’ üretim sürecinin özeti niteliğinde.

1960'ların sonlarından itibaren, Saint Phalle pratiğini, mimari projeler, heykel bahçeleri, kitaplar, baskı işleri, farklı ölçekte filmler, tiyatro setleri, kostüm ve mücevher tasarımları içerecek şekilde genişletti. Saint Phalle bu kapsamda fantastik ve figüratif evler, parklar ve oyun alanları üretti. Bu yapılar, sanatçının deneysel toplumların ortaya çıkmaya başladığına dair öngörüsünü ve ‘özgür olmak için yeni bir yaşam tarzına sahip olabileceğimiz yerleri tasavvur ettiğini gösteriyordu.

Bu vizyonun merkezindeki yapılardan biri, 1998'den beri halka açık olan, Roma'nın dışında devasa bir heykelsi yerleştirme olan Tarot Garden / Tarot Bahçesi sayılabilir. Bu sergi ise, daha sonraki çalışmalarının odağını oluşturan mimari ve ütopik heykel işlerine odaklanarak, sanatçının disiplinler arası çabalarını ön plana çıkarıyor. (kaynak: MoMA PS1)

‘Structures for Life’ sergisinin yer aldığı MoMA PS1 tasarım ve mimarlık çevresinde ‘Young Architects’ programıyla da biliniyor. Program, MoMA mimarlık küratörü Terence Riley tarafından, 2000 yılında yıllık olarak gerçekleştirilecek davetli bir yarışma olarak kurgulanmış, akademisyenlerden ve profesyonellerden oluşan seçici grubun, yeni teknikleri denemeleriyle öne çıkan 50 mimarlık firmasını / stüdyosunu aday göstermesiyle başlamıştı. Kasım 2019’da, MoMA ve MoMA PS1 tarafından, ‘son yirmi yıldaki etkisini değerlendirmek, potansiyelini keşfetmek ve geleceğini stratejik olarak planlamak için’ Genç Mimarlar Programı’ na (YAP) bir yıllığına ara vermeye karar verildiği açıklandı.

2013 yılında İstanbul Modern’in, MoMA ve MoMA PS1 işbirliğiyle, Polimeks ve VitrA eş sponsorluğunda gerçekleştirdiği YAP İstanbul Modern: Yeni Mimarlık Programı’nın ilk geçici yapısını gerçekleştirecek proje, SO? Mimarlık ve Fikriyat tarafından tasarlanan ‘Göğe Bakma Durağı’ (*) olarak belirlenmişti. Seçici Kurul tarafından belirlenen proje, İstanbul Modern’in bahçesinde uygulanmış ve 2013 yazı boyunca müze ziyaretçileri tarafından, özellikle çocuklara ve gençlere yönelik etkinlikler için kullanılmıştı. So? Mimarlık’ın ‘Göğe Bakma Durağı’nda, ‘bahçe zemininin hemen altına suya yerleştirilen dubaların üzerinde yükselen direkler deniz dalgalarının hareketleriyle yerleştirmeye değişken bir peyzaj görünümü kazandırırken, hareket halindeki gölgelikler bahçeyi dinlenmek, toplanmak, oyun oynamak için bir durak haline getiriyordu.’ (kaynak: İstanbul Modern)

*Turgut Uyar (Dünyanın En Güzel Arabistanı)