DOSYA KONUSU IV: KENT MÜDAHELELERRİ

Son yıllarda kentler büyüdükçe, kalabalıklaştıkça ve kent içindeki inşa faaliyetleri yoğunlaştıkça, kentlilerin veryansınları da çoğalmaya başladı. Özellikle metropollerde yaşayanların büyük çoğunluğu yaşadıkları yerden giderek artan bir şekilde şikâyet ederken, bir taraftan kentlerin vazgeçmesi zor çekim merkezi olma hali de sürüyor. O nedenle de birbirinden farklı sosyo-ekonomik koşullara sahip kentlilerin kendi gerçekleri üzerinden kentle kurduğu ilişki çok katmanlı ve değişken bir şekilde kendini gösteriyor.

Bir taraftan da gerçek şu ki, içinde yaşayan bireyler olarak kenti bizim dışımızda çalışan bir mekanizma olarak düşünemeyiz. Kendimizi onun içinde görmekle ve içinde kaybolmadan burada var olabilmekle ilgili bir mesele de var. Ve bu meselenin farkında olarak bir tavır göstermenin yöntemlerinden biri de proaktif olarak çeşitli ölçeklerde kentsel müdahalelerde bulunmak, böylece kente iyi gelmek, kentin bize iyi gelmesini sağlamak, kentte kendimize yeni ‘oyun’ alanları açmak, benimsemek, özen göstermek, emek vermek, paylaşmak, öğrenmek ve birlikte yaşamak.

Burada bahsi geçen, ihtiyaca veya doğru tespitlere yönelik, güzel, iyi niyetli, deneysel ve kentte yaşayanlarla uzmanların kolektif üretimleriyle birlikte etki alanını genişletme potansiyeline sahip müdahale alanları keşfetmek veya yaratabilmek. Bu geçici veya kalıcı müdahalelerin özünde pek çok konuda referans olarak kullandığımız ‘herkes kendi evinin önünü süpürse…’ bakış açısı var biraz da…

Yerel yönetimlerin veya daha büyük merkezi yapıların kentteki inisiyatifleri ve yürüyen pek çok inşa faaliyeti bir tarafa, kendi yürüdüğümüz yol, geçtiğimiz sokak, yaşadığımız mahalle, oturduğumuz apartman, gittiğimiz park, uğradığımız pazar alanı, dinlendiğimiz bank, basıp geçtiğimiz rögar kapağı, çarptığımız kaldırım dubaları için her birimizin yaratıcı, işlevsel, deneysel müdahaleler hayal ettiği pek çok alan var kentin içinde… Ve bu alanlar üzerinde küçük ölçekli ama etkili denemeler yapmak belki de mümkün ve hatta olası…

‘Urban hacking’ de kentlerde sağlıklı bir demokrasiye ulaşmakla ilgili bir müdahale yöntemi olarak son yıllarda dikkat çekmeye başladı. Çeşitli ölçeklerdeki uygulamaları da çoğalıyor. Bu kapsamda çalışmalar yürütenlerin amacı, kentin potansiyelini, içinde yaşayanlarla birlikte artırmak, bu yaratıcı fırsatı katılımcı bir yaklaşımla kentlilerle paylaşmak, onlara geri vermek ve bu sayede birlikte kent içinde ufak yenilikler yaratmak.

Yeni nesil üretim araçlarının da kullanıldığı ve farklı ölçeklerde kent alanlarında, sokaklarda, parklarda, mahallelerde gerçekleştirilen ‘urban hacking’ projelerinde kente müdahale kültürü bu alanda çalışmalar yürüten mimar ve tasarımcılarla birlikte işin içine dahil olan kentliler nezdinde de yaygınlaşıyor. Bu bir anlamda eleştirel olduğu kadar, demokratik ve katılımcı bir süreç aynı zamanda… Ve kentlerin geleceği için önemli bir potansiyel taşıyor.  

Bahar Turkay