GENE_ARCH

İncelenecek GENE_ARCH projesi, tasarım sonrası süreç ve üretken tasarım ilişkisini incelemek üzere seçilmiş bir örnek incelemesidir.

GENE_ARCH, enerji açısından verimli ve sürdürülebilir mimari çözümleri şekillendirmek için geliştirilmiş, evrime dayalı bir üretken tasarım sistemidir. Sistem arama motoru olarak Pareto genetik algoritmayı ve değerlendirme modülü olarak D0E2.1E bina simülasyon yazılımını birleştirerek hedefe yönelik tasarım sonuçları üretmeye çalışır  (Caldas, 2006).

Şekil 2, GENE_ARCH in bileşenlerini göstermektedir.

GENE_ARCH, kullandığı yöntem sayesinde enerji verimliliği yüksek ve sürdürülebilir mimari çözümler sunarak tasarım sürecinde mimarın destekçisidir.

GENE_ARCH'ın diğer üretken modellerden farklı olan özelliklerinde biri, geometri, mekânsal düzen, oda özellikleri başlıklarının yanında inşaat malzemeleri, iç kaplamalar, pencere ve cam türleri hatta mekanik ve elektrik tesisatı gibi başlıkları da göz önünde bulundururak tasarım yapmasıdır  (Caldas, 2006).  DOE2.1E'nin yaratıldığı dönemde piyasadaki en gelişmiş bina enerji simülasyon programlarından biri olması, GENE_ARCH tarafından elde edilen sonuçlara da önemli ölçüde güven duyulmasını sağlamaktadır. Yapılan çalışmaların her biri için üretilen çözümlerde binanın konumuna ilişkin gerçek iklimsel verilere dayanmaktadır. D0E2.1E tüm yıl boyunca saatlik veriyi kullanarak bir simülasyon ortamı hazırlar  (Caldas, 2006). GENE_ARCH enerji kullanımı, yapı malzemeleri seçimi, şekil üretimi gibi birçok başlık için uygulamalar barındırır. Bu içerikte GENE_ARCH’ın Portekizli mimar Alvaro Siza’nın Oporto Mimarlık Okulu iyileştirme çalışmasında gerçek bir mimari bağlama uygulandığı proje incelenecektir.

Şekil 2: GENE_ARCH çalışma prensibi

GENE_ARCH, Oporto Mimarlık Okulu’nun ayrıntılı bir üç boyutlu tanımı üzerine çalışmıştır. Çözümlerin üretilmesinde doğal aydınlatma ve yıl boyunca enerji performansını objektif işlevler olarak kullanmıştır. Bu çalışmada, genel bina geometrisi ve mekan düzeni değişmeden bırakılmış ve sistem yalnızca alternatif cephe çözümlerinin üretilmesinde uygulanmıştır. Örneğin, binanın 4. katında Doğu cephesindeki bir atölyenin şerit pencerelerinden giren gün ışığı, aşırı ısınma ve görme kısıtlarının oluşmasından dolayı öğrencileri rahatsız etmektedir  (Caldas, 2006). GENE_ARCH, bu sorunu tespit etmiş ve çok daha büyük bir güney penceresi ve odanın arkasını aydınlatmak için küçük bir doğu penceresi önermiştir. Getirilen çözüm ile mevcut odanın ışık seviyesinin üç katı kadar arttığı fakat ışığın daha az rahatsızlık verdiği gözlenmiştir. Mevcut bina ve GENE_ARCH’ın çözümleri karşılaştırıldığında, modelin başarılı olduğu çıkarılmaktadır. Aynı bina için bir başka deneyde GENE_ARCH, sarkıntı derinliğini de değiştirebildiğinde, güneş ışığı kontrolu için aynı anda hem doğal ışık hem de faydalı kışa izin verirken, yüksek seviyeli güney güneşini hala gölgeleyebilen daha sığ elemanlar önermiştir.

Üretken sistem, enerji verimliliği üzerine çalışırken, aynı zamanda mimarın, tasarımını gerçekleştirirken temellendirdiği tasarım ilkelerini de kendi tasarım ilkesi haline getirirken zorlanmış fakat sonuçlar değerlendirildiğinde sistemin başarılı olduğu görülmektedir.

Kaan Çorbacı (Gülberk Aktay’ın katkılarıyla…)