TOPOS EVİ: EGE’DE SIFIR EMİSYONLU BİR PASİF YAPI

Salon Alper Derinboğaz tarafından tasarlanan Topos Evi, doğanın yönlendirdiği pasif mimarlık yaklaşımına en güncel örneklerden biri. Rüzgar ve toprak, Topos Evi’nde enerji kullanmadan doğal iklimlendirmeyi sağlayan iki temel öge. Çatıdaki havalandırma bacası rüzgarı yakalayarak yapı boyunca doğal hava akışı yaratırken, toprağa oturan ısıl kütle ise; yeraltının sabit sıcaklığını değerlendirerek ısı stabilizasyonunu sağlıyor.

Modern mimarinin uygulama biçimleri, yapı elde etme süreçleri, inşaat malzemelerinin içeriği ve bu malzemelerin tedariği sırasında salınan karbon gibi dinamikler; küresel ısınma gibi ciddi sorunlar doğurdu. Birleşmiş Milletler’in 2021’de yayınladığı son rapora göre (UN Environment Program) günümüzde inşaat sektörü karbon emisyonunda dünya toplamının %40’ına denk geliyor.

İyi mimarlığın tanımı, antik medeniyetlerin kültürlerini günümüz teknolojilerini kullanarak bugüne tercüme edebilmeye evriliyor. Tasarım ve uygulama kriterleri; toprağın cinsi, rüzgar, eğim gibi “Yer”in potansiyelini maksimumda kullanan primitif mimarinin temellerine dayanıyor.

Doğanın yönlendirdiği pasif mimarlık yaklaşımına en güncel örneklerden biri de Salon Alper Derinboğaz tarafından tasarlanan Topos Evi. Rüzgar ve toprak, Topos Evi’nde enerji kullanmadan binayı iklimlendirmeyi sağlayan iki temel öge. Çatıdaki havalandırma bacası rüzgarı yakalayarak yapı boyunca doğal hava akışı yaratırken, toprağa oturan ısıl kütle ise; yeraltının sabit sıcaklığını değerlendirerek ısı stabilizasyonunu sağlıyor. Tasarım, aynı zamanda bulunduğu keskin topoğrafyaya tamamen gömülen yapıda açığa çıkan doğal teraslarla dik açılarla gelen batı güneşini kırıyor ve bu da tüm yapıyı sıfır emisyonla iklimlendirebilmeye olanak sağlıyor.

Salon Alper Derinboğaz tarafından tasarlanan, İzmir’in Çeşme ilçesi Paşalimanı koyunda kireçtaşı ağırlıklı bir tepenin üzerinde konumlanan Topos Evi, yazlık bir konut projesi. Bulunduğu coğrafyanın topoğrafyasından ilham alarak geliştirilen proje, ekoloji ve yer ile kurduğu ilişkiler üzerinden alana yerleşen yalın, geometrik bir düzen olarak kurgulanıyor.

Topos evi, geleneksel mimarilerde mekanla zeminin oluşturduğu kontrastın aksine zeminle olan ilişkisini genişletmek ve strüktürü sıfır emisyonla iklimlendirebilmek için topoğrafyaya gömülerek oluşturuldu. Zeminle bütünleşerek oluşan yapının terasları; açık alanları arttırmaya, yapı-zemin karşılaşmalarını çoğaltmaya ve dik açılarla gelen güneş ışınlarını kırmaya olanak sağlıyor.

Her an dönüşen bir ekolojiye sahip olan Ege coğrafyasında konumlanan yapı, ilham verici bir panaromaya sahip. Alanda yukarı çıkıldıkça ufuk silüeti ve manzara farklı biçimlerde yeniden oluşuyor. Yapıda konumlandırılan merdivenin, her seviyeden ufku görmesi amaçlanarak, koyun manzarasını yeniden yaratan sinematik bir aparat olarak çalışması hedefleniyor.

Bölgede doğal olarak iklimlendirilen ilk yapı olan Topos Evi’nde doğanın özellikleri yapıya entegre ediliyor. Çatıda menfezleri bulunan havalandırma bacası doğal rüzgarı yakalayarak yapı boyunca bir hava akışı yaratırken, toprağa oturan ısıl kütle de yeraltının sabit sıcaklığını değerlendirerek ısı stabilizasyonu sağlıyor.

Büyük bir ısıl kütleye sahip olan betonarme, yapıda ısı izolasyonu, strüktür ve dekorasyon gibi farklı alanlarda işlevler görüyor. Betonarmenin, yapının ışık almayan yere gömülü cephesinde ısı kütlesini arttırması gece ve gündüz arasındaki ısı farkının dengelenmesini sağlıyor.

Yapının esnek kullanımları destekleyen iç mekan tasarımı, yerleştirilen farklı nesneler ile alanın yeniden tanımlanmasını sağlayarak, kişiye mekanı özelleştirme imkanı sunuyor.

Proje İsmi: Villa Topos
Mimari Pratik: Salon Alper Derinboğaz
Mart, 2018 | İzmir, Çeşme, Türkiye
Mimar: Alper Derinboğaz
Sürdürülebilirlik Danışmanı: Doç Dr. Cem Altun (İTU)
Proje Ekibi: Egemen Onur Kaya, Şevki Topçu, Reyyan Çulcu, Doruk Kayalı, Ömer Manav
Müteahhit: MK Yapı Mühendislik, Mesut Köse
Statik: İNTAÇ
Elektrik Mühendisliği: LATEK
Makine Mühendisliği: ARKE
Fotoğraf: Cemal Emden, Serra Duran