ALICJA KWADE FİZİKSEL DÜNYAYI YENİDEN YORUMLUYOR

Mekansal yerleştirmeleri ile tanınan ve pratiğini Berlin’de sürdüren Polonyalı sanatçı Alicja Kwade, gündelik objeleri olağan bağlamından alarak fiziksel dünyayı yeniden yapılandırdığı paralel bir evren yaratmaya çalışıyor. Pratiğini mekan, zaman, bilim ve felsefe kavramları etrafında şekillendirerek geniş malzeme dizisi ve farklı teknikleriyle gerçekliğe bakma şeklimizi yeniden düşünmeye ve bizi sınırlandıran gelenekselliklere meydan okumaya yönlendiriyor.

Alicja Kwade 2022’de sergilediği Big Be-Hide isimli eserinde ‘varolmak' ve 'saklanmak' arasındaki etkileşimle ilgileniyor. Doğal bir kaya ile alüminyumdan yapılmış replikası karşı karşıya koyuluyor ve aralarına çift taraflı ayna yerleştiriliyor. İki kaya yansımada mükemmel bir şekilde örtüşürken zihinlerde bazı anlaşılmayan sorular bırakıyor. İzleyici perspektifini değiştirdikçe, çift taraflı ayna yansıtıcılığını inkar ediyor ve görüntüler değişmeye başlıyor. İzleyici kayaların etrafında hareket ettikçe, kayaların kendilerine ait parçaları yavaş yavaş kayboluyor ancak her zaman eksik olan parça diğer kaya tarafından tamamlanıyor. Çift taraflı aynanın özelliklerini kullanan Kwade, bir illüzyon yaratıyor. Eser aynı zamanda farklı bir şekilde 2021 yılında Helsinki Bienali'nde de sergilendi.

Kwade, Berlinische Galerie'de gerçekleştirdiği “In Absence” sergisinde 6 farklı heykele yer veriyor ve her parça aslında birer oto-portre. Kwade’in oto-portreleri, fiziksel olarak bir yüz içermeden ya da günümüzün ‘selfie’ akımına uymadan sanatçıya dair bir şeyler söylüyor. Kendini anlatmak için seçtiği yol fiziksellikten ziyade kendi zihninde sorduğu soruları aktarabilmek. Her parça yaşadığımız bu evrende nereye ait olduğumuza ve insanlık durumunun değişkenliğine dair bir deneme niteliğinde. Serginin ana parçası Clout-Count, neredeyse müzenin tavanına ulaşan dev bir hoparlör halkasından sanatçının kalp atışlarını aktaran bir eser. Kalp atışları yaklaşıldığında çoğalarak, duvarlardan yansıyarak ya da uzaklaştıldığında kaybolarak ziyaretçilere mekansal bir deneyim sunuyor.  

2021 Helsinki Bienali’nde Kwade’in sergilenen başka bir işi ise Pars pro Toto. Kayalık sahile sanki oraya kazara düşmüş gibi etrafa saçılmış bilardo toplarına benzer küresel nesneler yerleştiriyor. Güneş sisteminin gezegenlerini andıran ve 8 farklı boyutta taş küreden oluşan bu eser, dünyanın çeşitli kıtalarından gelerek aynı zamanda onları simgeliyor. İşlerinde ölçek ve anlamla oynayan Kwade, burada da varlığımızı ve sorunlarımızı evrenin geniş ölçeğiyle ilgili bağlamsallaştırmaya davet ediyor. Helsinki’de sergilenen eser, Kwade’in yarattığı eserin yalnızca bir parçası. Başka bir versiyonu ise 2017 Venedik Bienali'nde yer almıştı.

2021 yılında Coachella Vadisi’nde sergilenen ParaPivot, birbirine kenetlenmiş çelik çerçeveleri destekleyen uzaktan buzdağının kopan parçaları gibi görünen beyaz mermerlerden oluşuyor. Ziyaretçileri basit formların kompleks anlamlar ürettiği devasa ama kırılgan evrenin içine çekiyor. Çerçevelerin içine girip çıktıkça Heisenberg'in belirsizlik ilkesinin deneyimsel karşılığına tanıklık ediliyor. Gözlemci tarafından etkileşimde bulunulan şeyin, etkileşime girildikçe formunun değiştiği gözlemleniyor. Her adımda eserin kendisi ve parçaları yeni kombinasyonlara dönüşerek değişen boyut ve ilişkisellik algısını ziyaretçilere hissettiriyor. Sergilenmek üzere seçilen  vadi, Kwade’in çalıştığı ve ilgilendiği konulara çok uygun. Burada 200 milyon yıl önce kayalar geri çekilerek ve gökyüzüne doğru yükselerek zaman ve mekan algısını farklılaştırmıştı. İçinde bulunduğu bağlamın farkında olarak tasarlanan bu eser, çölün sunduğu boşluk ve hiçlik özelliğini kendi bünyeside taşıyor; büyük ölçüde boşluktan oluşmasına rağmen anlamlarla dolu bir deneyim sunuyor. Bu eser aynı zamanda 2019 yılında New York Metropolitan Sanat Müzesi’nde de sergilenmişti.

2018’de gerçekleşen, ‘varlık’ anlamına gelen ENTITAS sergisinde Kwade dünya neyden yapılıyor, bu soruyu yanıtlamak için elimizde hangi bilgiler var gibi sorular yönelterek nesnelerin özünü sorguluyor. Sergi, görünmez bilginin çokluğundan oluşan bilinmezliklere ve bilmecelere şiirsel ancak sezgisel olarak anlaşılabilecek cevaplar sunuyor. Göz açıp kapama sırasında, iki bakış arasında neler oluyor sorularına cevap arıyor. Trans-For-Men isimli eser,  kademeli bir görsel dönüşüm geçiren ancak baştan sona aynı hacmi koruyan bir taşı sekiz farklı durumda gözler önüne seriyor. Taşın tam ortada ‘taş’ olduğu nokta, başlangıç ??noktası olarak alındığında; bir taraf sürekli olarak bir oktahedrona küçülürken, diğer tarafı mükemmelleştirilmiş bir küreye doğru evriliyor. Kwade, çalışmalarında sıklıkla olduğu gibi, burada da matematik araçlarını, Fibonacci sayı dizisini, doğada bulunan Altın Oran'a karşılık gelen doğal bir büyüme modelini kullanıyor. Soyut geometrik formlar böylece doğal nesneye her iki uçtan yaklaşıyor ve ortaya bir soru çıkıyor: Taş hangi noktada taş olmaktan çıkıyor?