KENT MEYDANLARI

Latincede açık yer ya da genişletilmiş cadde anlamına gelen platea, İngilizce ve Fransızcada place kelimesinden türeyen meydan; İspanyolca plaza ve İtalyanca piazza ile aynı kökenden gelmektedir. (Marcus ve Francis 1998)

Meydanlar; toplumsal yaşamı oluşturan, insan ilişkilerine zemin hazırlayan başlıca unsurlardan biri. Bir kamusal mekan olan meydanlar, geçmişten günümüze kent sakinleri tarafından kentsel yaşamın en yaygın olarak sürdürüldüğü alanlar oldu. Sosyal, kültürel, siyasal ve ticari amaçlarla kentli tarafından sıklıkla kullanılan meydanlar, kent sakinlerinin hayatlarının aktığı başlıca alanlar. Bu sebeple meydanlar, kent ve toplumun kimliğinin oluşumunda önemli bir rol üstlenir.

Sınırları belirlenmiş, hatta onu çevreleyen binalarla adeta kapalı olan meydanlar, planlı ya da plansız tüm yerleşmelerde kentsel doku içinde belirgin konuma sahiptirler. Meydanlar, fonksiyonel olarak, toplumsal (toplanma, ayaklanma, eğlence spor vb.) törensel (ayinler, bahar şenlikleri), ticari (pazar yeri vb.) ya da askeri amaçlı bir araya gelişlerin mekânı olurken, aynı zamanda birbirlerini tanımayan bireylerin de sadece merkezde olmak amacı ile bir araya geldiği ve yaya kullanımının ağırlıklı olduğu mekânlardır. Kullanım amaçları doğrultusunda farklı biçim ve boyutlarda olabilen meydanlar, çoğu zaman, yerleşme içinde bir güç odağının beraberinde konumlanırlar. Bir kilise önü, cami avlusu, hükümet meydanı, ya da bir iş merkezi önünde yer alan meydanlar, geometrik biçimlenişleri ile hâkim olan gücün etkisini daha da vurgularlar. (Eyüce, 2000: 11).

Günümüzde de meydanlar insanların günlük yaşamlarının bir parçası ve onları temsil ediyor. Modern toplumda meydanların nasıl şekilleneceğini, açık ve yeşil alan gerekliliği, alış-veriş, toplanma, dinlence-eğlence, trafik vb. kullanıcı ihtiyaçları ve etkinlikleri belirliyor.

Kentsel diyaloğun gerçekleştiği en önemli mekanlardan biri olan meydanları birkaç mimari proje eşliğinde inceleyelim.

Magok Central Plaza

Magok Central Plaza 2019 yılında Güney Kore’de inşa edildi ve Wooridongin Architects tarafından tasarlandı. Sabit bir program sunmak yerine çevredeki insanların hareketlerine yanıt vererek bu hizmetleri barındırabilen bu esnek mekan üç istasyonun birleştiği noktada inşa edilmiş. Metro girişinin aerodinamik formu, çevredeki manzaraya referans veriyor ve meydanda bir birlik hissi yaratıyor. Form, çevredeki şehir için arka plan görevi görecek şekilde zemin yüzeyi yükseltilerek oluşturulmuş. Ağaçlar, kültürel faaliyetler için mümkün olduğunca fazla alan bırakırken gerekli yeşilliği sağlamak için hareket yolları boyunca seyrek olarak düzenlenmiş.

Fotoğraflar: Jaekyung Kim

Henning G. Kruses Meydanı

Danimarka’da 2021 yılında inşa edilen Henning G. Kruses Meydanı Bjarke Ingels Group tarafından tasarlandı. Meydan mevcut mimarinin bir uzantısı olarak tasarlandı. Meydan şehrin denizle olan yakın bağlarını vurguluyor. Ağaçlarla çevrili 10 metre çapındaki yuvarlak havuz, binanın içindeki sahnelerden gelen müziğin titreşimleriyle suyu sürekli hareket halinde tutarak su yüzeyinde desenler oluşturuyor. Ayrıca meydanın eğimi ile artık tekerlekli sandalye kullanıcıları için meydandaki yapıya rahatlıkla erişim sağlanacak.

Fotoğraflar: Rasmus Hjortshøj

Poljana Meydanı

Hırvatistan’daki Poljana Meydanı 2020 yılında Atelier Minerva + Faculty of Architecture, University of Zagreb + Institute of Architecture birlikteliğinin imzasını taşıyor. Meydanın yüzeyi, günlük yaşamdan ve tarihten bilinen rotalara ve bunların etrafındaki buluşma yerlerine göre tasarlandı. Yüzen dinamik bir eser olan kanopi, meydanın uzamsal sınırını tanımlıyor ve form sürekliliği yaratıyor. Tasarım, geleneksel Akdeniz ve endüstriyel malzemelerinin modern bir yorumu. Yeraltı yapısı, betonarme inşaat ve endüstriyel zeminlere sahip tesis, garaj ve lojistik merkezinden oluşuyor. Yer üstü bölümünde ise çelik çitler ve Akdeniz’in beyaz taşıyla döşenmiş modern bir kentsel güverte yapısı inşa edilmiş.

Fotoğraflar: Ervin Husedzinovic, Marko Mihaljevic

Kaan Çorbacı