ÜNİVERSİTEDEN, BİR “ANKARA” PROJESİ

Son yıllarda tasarım ve mimarlık bölümlerindeki dönem sonu bitirme projelerinin gördüğü ilgi, akademinin dışına taşıyor.  Projelerin yer aldığı sergiler akademik yılın sona ermesinin ardından, dışarıdan izleyicilerin ziyaretine açık bir şekilde devam ediyor. Bu durum bir yandan pratiğin kendi içinde öğrenciler, yeni mezunlar, akademisyenler, profesyoneller ve alana ilgisi olan ziyaretçiler arasında dinamik bir akışa yol açma ihtimali taşırken, bir yandan da mezunların yakın gelecekteki tecrübeleri açıcından bir ilk adım niteliğinde oluyor.

Bir taraftan da projeler gittikçe dijital ortama taşınmaya başladı. Bitirme projelerinin ve sunumların yer aldığı web siteleri veya sosyal medya kanalları üzerinden erişime açılıyor. Bu sayede projelerin teşvik etme olasılığı olan tartışma ortamları, bitirme jürilerinin ötesine taşınmış oluyor. Bu yıl, MEF Üniversitesi Alternatif Mimarlık Pratikleri Yüksek Lisans Programı, 2019-2020 akademik yılında ele aldığı "Small Scale Decent Change" temalı çalışmaları, bir araştırma kitapçığı olarak dijital ortamda yer aldı. Bununla birlikte, yine aynı programda geliştirilen, bir geçici, mikro yaşam ünitesi olan "Volu-te" üzerine de yine dijital mecrada bir kitapçık yayınlandı. Ayrıca, hem ilk, hem ikinci döneme dair akademisyenlerin ve öğrencilerin katıldığı değerlendirmeler, online tartışma serisi olarak da sunuldu. 

Proje sunumları da salgın döneminin etkisiyle neredeyse tamamen dijital ortamda gerçekleşti. Bu anlamda, dikkat çeken dönem sonu sunumlarından biri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Bölümü 2020 Mezuniyet Projeleri Sergisi oldu. “Absent Present : Na/Mevcut” başlığı taşıyan sergi, “ele aldığı ürünlerin bağlamını, malzemesini, kullanıcı tanımını, yaşam döngüsünü, gündelik kullanımını, geleceğini sorgulayan ve yaratmak istediği mevcudu projelendiren 43 farklı tasarımcı adayını bir araya getirdi”.  Serginin isminin taşıdığı anlam, ekip tarafından şu şekilde ortaya kondu; “Yaparak öğrenme işlevinin kısıtlanması, rastlantılardan beslenmenin eksikliği, gözlem alanlarının azalması, malzeme edinme olanaklarının ortadan kalkması ve fiziksel olarak herhangi bir paydaşla beraber olamayışımız; dijital imkanların sınırlarını zorladığımız, süreci sadeleştirdiğimiz, araştırmayı arttırdığımız, elimizdekini kullandığımız, eğitmen ve profesyoneller ile öngörüler üzerinden  geliştirdiğimiz bir bağlama taşıdığımız bu süreç, bizim mevcudiyetimiz ama aynı zamanda da namevcudiyetimiz oldu.”

Bu yıl İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Bölümü, 4. Sınıf Mimari Tasarım Stüdyosu’nun odağında ise başkent vardı. 2019-2020 eğitim yılı Bahar dönemini kapsayan ve “Ütopyanın Peşinde: Bir Ankara Projesi” (*) başlığını taşıyan stüdyoda çalışma alanı olarak Ankara belirlendi. Projenin arka planındaki fikri akademisyen Kutay Karabağ şu şekilde anlatıyor; “Ankara'yı incelenmeye değer kılan temel ikilem, neredeyse modern bir ütopyanın mekâna yansıması olarak kurulan kentin mekânsal, sosyal ve kültürel kaliteleri ile metropol dinamikleri etkisiyle giderek ivmelenen kentsel değişim arasındaki gerilimi anlamaya ve üretkenliği araştırmaya çalışmak olarak tarif edilebilir. Stüdyoda bu dönemin Ankara çalışmasında, kentin özgün kimliğini oluşturan ve değiştiren dinamiklerin masaya yatırılması, kentin saklı kalan yaşam ve mekân kalitelerinin araştırılması ve yeniden canlandırılma potansiyellerinin tartışılması hedeflenmiştir. Tanımlanan tarihsel ve güncel değerlerin, hem tasarım probleminin tarifi hem de problemin ele alınışıyla ilgili tasarım sürecine yön veren ana çerçeveyi oluşturması amaçlanmıştır.” Ankara’nın “sonradan kurulmuş, başkaldırı ve yeni kimlik inşa süreçlerinde şekillenen bir kent olmasından ve yeniliği, özgünlüğü temsil eden farklı bir yapısı olması” gerçeğinden yola çıkan stüdyoda, Kutay Karabağ/Çağlayan Çağbayır ve Fulya Akipek/Cem Yücel’den oluşan proje grupları, “Tarihi Merkezde Yeni Kültür/Spor İşlevleri-Ulus” ve “Çankaya’da Mimari Kimlik/Temsil Araştırması -Kavaklıdere” başlıklı projeleri geliştirdiler.

Stüdyo çalışmalarında ilk aşama olarak, başkentin kimliğini ve bu kimliğin günümüzdeki algısını irdelemek üzere yeni bir logo tasarımı çalışmasıyla başlayıp, ikinci egzersizde, katılımcılardan farklı tematik başlıklarda Ankara araştırmalarını gruplar halinde derinleştirmeleri beklenmiş. COVID-19 öncesi gerçekleşen 4 günlük Ankara saha gezisinde, stüdyo katılımcılarının, farklı dönem ve mimari kimlikleri temsil eden ODTÜ, İtalya Büyükelçiliği, 1927 Mimarlar Derneği, Türk-Amerikan Kültür Derneği, Anıtkabir, Ankara Kalesi, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Erimtan Müzesi ve Roma Hamamı ziyaretleriyle kaynak araştırmaları yaptıkları kenti yerinde deneyimleyerek, kente ilişkin algılarını derinleştirmeleri hedeflenmiş. Gezinin son gününde ise kentin farklı dönemlerini, niteliklerini ve kimliklerini temsil eden ve mekânsal karakterleriyle ayrışan Ankara rotaları öğrenci gruplarınca ayrı ayrı deneyimlenerek belgelenmiş, stüdyoya döndükten sonra yorumlanarak sunulmuş.

(*) Proje kredi bilgileri

İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Grup 3/4 Öğretim Üyeleri: Dr. Öğr. Üyesi Fulya Akipek / Öğr. Gör. Dr. Kutay Karabağ / Yarı zamanlı Öğr. Gör. Çağlayan Çağbayır / Yarı zamanlı Öğr. Gör. Mehmet Cem Yücel / Ar. Gör. Gizem Şenel

İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü 4. Sınıf Grup 3/4 Öğrencileri: Alp Kıskanç / İpek Öztiryaki / Ant Güngör / İrem Akçin / Bengisu Yüksel / İrem Erdim / Berfin Sanem Top / İrem Ersoy / Berkan Elcim / Irmak Okumuş / Berke Çelik / İsmail Kaan Varışlı / Betül Mehmetoğlu / Mustafa Kerem Yücel / Burcu Varilci / Mehmet Taylan Tosun / Büşra Meriç / Melis Dinç / Cem Özkan / Mustafa Atay Şaşoğlu / Ceren Göçmen / Nida Dilara Karışık / Deniz İris / Özge Yılmaz / Dilara Kalkan / Pınar Kahya / Ebru Okşaksin / Pınar Kaynak / Ecem İrem Kılınç / Rumeysa Merve Levent / Ege Güven / Selen Cihan / Egecan Akartürk / Selen Küçük / Ezgi Müngen / Sevda Meşhur / Fatma Arda Yüzkan / Tuğçe Nur Coşkun / Gizem Fazlıoğlu / Yaren Nur Özgen / Gökçe Selin Yazıcı / Zeynep Karşıyaka / Hakkı Emre Sayın / Zeynep Kazımoğlu / Hasan Talha Aksu / Zeynep Serra Bayar

Konuk Seminer Sunumları: Zafer Akay, Kaan Özgün, Esra Yağdır Çeliker, Cem Dedekargınoğlu, Bahar Gedikli