MALZEME OLARAK YOSUN

Araştırma projeleri ve deneysel çalışmalar sonucu, yosunun algılandığı gibi istenmeyen bir ot değil, obje ve yapı üretimi için önemli potansiyeli olan bir doğal malzeme olduğu görülüyor.

Son yıllarda çevre sorunlarının artması, doğal kaynakların bir bir tükenme noktasına gelmesi ve gezegenin geleceğinin alarm vermesi üzerine yapısal ölçekte ve ürün tasarımında kullanılan pek çok malzeme sorgulanmaya başlandı. Bunun bir sonucu olarak da sürdürülebilir bir döngünün parçası niteliğinde yeni, doğal malzemeler tasarımcı ve mimarların odağına iyiden iyiye girdi. Yosun bu malzemelerden biri…

Yosun üzerine derin araştırmalar ve deneysel çalışmalar yürüten organizasyonlardan biri Atelier Luma. Güney Fransa’nın Arles bölgesinde çeşitli disiplinlerden uzmanların yer aldığı çalışmalar yürüten Atelier Luma’nın odağında farklı biyolojik bölgelerin doğal ve kültürel kaynaklarını kullanarak yeni ve sürdürülebilir bir döngü yaratmak, yerel kaynaklar, doğal malzemeler ve bilgi birikimi var. Luma bünyesindeki yapılardan biri olan ‘The Algea Platform’, bilim insanlarının, mühendislerin, çiftçilerin, üreticilerin ve sanatçıların olduğu bir ağ olarak çalışmalarını yürütüyor. Platform, yerel olarak yetiştirilen biyo-materyaller için kuluçka işlevi gören sulak alanlarda araştırmalar yürütüyor. 2017 yılında kurulan Algae Lab ile başlayan çalışmalarda, mikro ve makro düzeyde yosun yetiştirme üzerine yeni keşifler yapılıyor. Yosunlar çeşitli türdeki plastiklerin yerini alabilecek, tamamen biyolojik kaynaklı bir malzeme alternatifi olacak şekilde biyo-polimerlerle karıştırıyor ve yapılan üretimlerde 3D baskı gibi teknolojiler kullanılıyor. Çalışmalar kapsamında, lokal yosun türlerini araştırmak ve bu alanda uzmanlaşan ekiplerle işbirliği geliştirmek üzere yürütülen pilot projeler Kahire, İstanbul, Sardunya ve Balkanlar bölgesinde gerçekleşiyor.

Platform’un etkinliklerinden biri de, yosun üzerine geliştirilen araştırma projeleri, kaynaklar, literatür ve uzmanlıklar etrafında oluşan bilgi üretimine çeşitli şekillerde yer veren The Algae Review yayını. Yayının sekizinci son sayısı Mart ayında yayınlandı. Yayın geçtiğimiz yıl 9 Aralık tarihinde gerçekleşen Algae Summit etkinliğiyle birlikte hayata geçmişti. Zirvenin Studio AATB (Andrea Anner & Thibault Brevet) tarafından tasarlanan ve geliştirilen görsel kimliğinde de yosun kullanıldı. Görselde yer alan renkli noktaların tümü Atelier Luma’nın yosunlardan elde ettiği pigmentler kullanılarak yapıldı ve robotik bir kol aracılığıyla basıldı. Kolun yüzeydeki noktaları otomatik olarak düzenlemeyen ve bu sayede ortaya çıkan görseli oluşturan yazılım ise AATB tarafından geliştirildi.

Aralık ayındaki Algae Summit etkinliğinin yanı sıra, geride bıraktığımız Şubat ayında da Royal Academy mimarlık stüdyosu bünyesinde, ‘Rethinking algae for design’ başlıklı bir konuşma gerçekleşti. Bu konuşmanın da konusu, tasarım alanında düşünülenden çok daha geniş bir kullanım potansiyeline sahip olan yosunun malzeme olarak mimarideki olası kullanım alanları idi. Bu kullanım alanları üzerine örnekler 2018 yılında ‘Okullar Okulu / A School of Schools’ başlığıyla gerçekleşen 4. İstanbul Tasarım Bienali’nde de yer almıştı. Bienalde sergilenen ‘Alg Patlaması’ projesi, mevcut deniz yosunlarının varlığını; mikro ve makro deniz yosunlarının yerel olarak yetiştirilme potansiyelini ve bu potansiyelin, petrolden üretilen plastiklerin yerini alabilecek biyopolimerlere nasıl dönüştürülebileceğini inceliyordu. Proje kapsamında genelde istenmeyen otlar olarak görülen yosunlar, zanaat ve dijital metotların bir arada olduğu bir süreç sonrasında kullanılabilir çeşitli objeler olarak karşımıza çıkıyordu.