ZIMBABVE'DE GELENEKSEL TASARIM

Son dönemde tasarımdan bahseden neredeyse her cümlenin sürdürülebilirlikten, çevre dostu yaklaşımlardan, doğal malzemelerden de bahsettiğine şahit oluyoruz. Dünya çapındaki en büyük tasarım etkinlikleri temalarında artık yeni bir geleceğin hayal edilmesinin mecbur olduğuna işaret ediyor, sergiler sınırlı kaynaklarla dolu bir gezegende sınırsız büyümeyi reddeden zihinlerin ürünü olan eserlere ev sahipliği yapıyor. Tasarım dünyasının pek de gözü önünde olmayan ülkelerden Zimbabve’den çıkan bir örnek ise bu konuda son zamanlardaki en iyi örneklerden birini teşkil ediyor.

Günümüzde Güney Afrika olarak bilinen bölgede 1830’lar boyunca süren savaştan kaçan Matabeleler, geometrik tasarımlara ve toprak renkli doğal boyalara dayanan baraka boyama geleneklerini Zimbabve’ye taşıyor. Evlerin kül, kil ve karınca yuvası toprağı gibi doğal malzemeler tercih edilerek boyandığı bu gelenekte barakaların dekorasyonu kadınların görevi kabul ediliyor ve hem tasarımlardaki örüntülerin sırları hem de doğal boyaların üretim yöntemleri nesilden nesle aktarılıyor. Zamanla diğer kültürlerin etkisiyle gelişen gelenek, günümüzde her yıl bölgedeki en güzel süslenmiş evleri ödüllendiren My Beautiful Home [Güzel Evim] adlı yarışmayla sürüyor.

Yola 2014’te, 30 katılımcıyla başlayan My Beautiful Home’un kısa tarihinin en önemli isimlerinden biri, yarışmayı 2018 ve 2019’da art arda kazanmış Peggy Masaku. Zimbabve’nin güneybatısındaki Matobo bölgesinde yaşayan Masaku, "Çalışırken duvarları dinliyor, onların bana hangi şekli kullanmamı gerektiğini söylediklerini hissediyorum," diyor. Masaku’nun yaşadığı Mafela adlı köyde karınca yuvaları oldukça yaygın. O da gri ve beyaz renkli boyalar elde etmek için griye çalan bu toprağı kullanıyor. Siyah ve beyazı yakılan ateşlerden kalan kül ve kömür tortularından elde ediyor. Kırmızı ve kahverengi ise kırmızı kilden gelse de kaliteli toprak ve su bulabilmek için Masaku’nun el arabasıyla uzun mesafeler kat etmesi gerekebiliyor.

Yarışmayı hâlihazırda iki kere kazanan Masaku, bu yıl giysi tasarımı da yaparak çalışmalarının ölçeğini büyüteceğini belirtiyor. Tasarladığı giysiler arasında mısır koçanlarının yapraklarından üretilen straplez bir elbise, balkabağı çekirdeğiyle süslenmiş ayakkabılar ve yabani ağaçların tohumlarından yapılan kolyeler yer alıyor. Tüm bu çalışmalarıyla birlikte Masaku, My Beautiful Home’un en büyük favorisi olmanın yanı sıra hepimiz için daha sürdürülebilir bir hayatın en büyük ilham kaynaklarından biri konumunda.

Can Koçak

Kaynak: BBC