ELEKTRİKLİ SÜPÜRGEDEN TASARIM İKONUNA

Boris Johnson’ın yeni brifing odasının Mart 2021’de sızdırılan bir fotoğrafı internetin gündemini kısa süre içinde ele geçirdi. Odanın 2,6 milyar doları bulan maliyeti hâlihazırda ülke çapında eleştiri konusuydu, ama kenardan görünen bir elektrik süpürgesi bu konudan bile büyük bir ilgi görmeye başladı. Chris Duncan 40 yıl önce Henry adlı bu 620 watt’lık elektrik süpürgesini tasarlarken onun ne Downing Sokağı 10 numaraya kadar yükselebileceğini ne de 150 milyon poundluk bir şirkete dönüşebileceğini öngörebilirdi.

Henry, Britanya tasarım ve imalat sektörünün önemli ikonlarından biri olarak kabul ediliyor. Nitekim ülkenin pek çok evinde yer aldığı gibi Prens Charles ve Prenses Diana’nın evlilik hediyelerinden biri olduğu biliniyor. Bu ünü de hem ondan daha pahalı hem de her anlamda daha şaşaalı Dyson’a basit, mütevazı, güvenilir bir alternatif sunmasına borçlu.

Duncan 1969’da İngiltere’nin güneybatısındaki Crewkerne kasabasında Numatic şirketini kurmadan önce ısıtma sistemleri üreten, Powrmatic adlı Londra merkezli bir şirkette çalışıyordu. İşten ayrılmasının sebebi de piyasadaki kömür yakıtlı ve doğalgazlı kazanlardan doğan isi ve kiri temizleyecek sağlam bir elektrikli süpürge eksiğini görmesiydi.

1970’lerin ortasında Numatic, Lizbon’daki bir fuara gitti. Duncan gün boyunca fazlasıyla sıkılmıştı, akşam da onunla birlikte çalışan satış temsilcilerinden biriyle yeni çıkan elektrikli süpürgelerini süslemeye karar verdi. Kurdelelerden şapka yaptılar, sonra bir tebeşir buldular, birer göz çizdiler, alt kısmına gülen yüz ekledikleri çıkış borusu bir anda buruna benzemeye başladı. Adını Henry koydular, sabah diğer ürünlerle birlikte standın köşesine koydukları Henry de kısa sürede fuarın sevgilisi oldu. Duncan Britanya’ya döndüğünde bunun gerçekten pazarlanabilir bir ürüne dönüşebileceğinden emindi.

Piyasaya çıktıktan bir süre sonra hızla kulaktan kulağa yayılmaya başlayan ürünün satış rakamları yükselmeye başladı, Numatic modellerin sayısını artırınca da Henry’nin Hetty, Charles, George ve James adlı kardeşleri oldu. Loughborough Üniversitesi’nde ders veren tasarımcı Luke Harmer’a göre zamanlama da bu başarıyı etkileyen faktörlerden biriydi. Henry ilk Star Wars filminden, yani R2-D2 gibi karakterler sayesinde “faydalı, sevimli robot” imgesi popüler kültüre yayıldıktan birkaç yıl sonra piyasaya sürülmüştü.

Öte yandan Duncan’a göre başarının sırrı köklere bağlı kalmaktaydı. Son model için kullanılan 75 parçanın neredeyse tümü 1981’de tasarlanan ilk Henry’yi, Duncan’ın deyimiyle “bir numarayı” onarmak için kullanılabiliyordu. Bu, “planlı eskitme” gibi kavramlardan bahsedilen bir çağ için oldukça sıradışı bir gelişmeydi. Bir elektrikli süpürgeye çizdiğiniz gülen yüzün 14 milyondan fazla satılan bir ürüne dönüştüğünü görmek de pek sıradan sayılmazdı.

Kaynak: The Guardian

Can Koçak